Συνέντευξη Υπουργού Εθνικής Άμυνας Νίκου Δένδια στην εφημερίδα Καθημερινή της Κυριακής & στον ιστότοπο kathimerini.gr και στον δημοσιογράφο Βασίλη Νέδο
– Ποιο είναι κατά την άποψή σας το πολιτικό μήνυμα των ευρωεκλογών της 9ης Ιουνίου; Έφταιξε – για παράδειγμα – το νομοσχέδιο για την ισότητα στο γάμο ή η ανεξέλεγκτη ακρίβεια; Ή η διαχείριση σε άλλους τομείς;
Το εκλογικό αποτέλεσμα είναι πολυπαραγοντικό όσον αφορά τα αίτια του, στα οποία περιλαμβάνονται και τα ζητήματα στα οποία αναφέρεστε. Ο ίδιος ο Πρωθυπουργός αναγνώρισε για παράδειγμα ότι στο ζήτημα της ακρίβειας, παρά τις προσπάθειες που όντως καταβλήθηκαν, οι πολίτες ζητούν να υπάρξουν παρεμβάσεις στη λειτουργία της αγοράς και μεγαλύτερη έμφαση στη βελτίωση του διαθέσιμου εισοδήματος. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η Νέα Δημοκρατία είναι ένα μεγάλο λαϊκό κόμμα. Ως εκ τούτου δίνει έμφαση σε όλα τα ζητήματα που σχετίζονται με την κοινωνική συνοχή, με ενσυναίσθηση σε ό,τι προβληματίζει τους πολίτες. Ας μην ξεχνάμε όμως ότι το ποσοστό της αποχής έφθασε σε πολύ υψηλά επίπεδα και σχεδόν 6 στους 10 πολίτες που είχαν δικαίωμα ψήφου επέλεξαν να μην συμμετάσχουν στην εκλογική διαδικασία. Η συγκεκριμένη διαπίστωση οφείλει να προβληματίσει το πολιτικό σύστημα στο σύνολό του και όχι μόνο τη Νέα Δημοκρατία. Το γεγονός ότι πολλοί πολίτες δεν πείσθηκαν για την αναγκαιότητα της συμμετοχής τους στις εκλογές, σε μία κρίσιμη συγκυρία για την Ευρώπη, είναι εξαιρετικά ανησυχητικό. Από την άλλη πλευρά δεν χρειάζονται υπερβολές όσον αφορά την αποτίμηση του εκλογικού αποτελέσματος, αλλά ορθή ανάγνωση των δεδομένων. Η Κυβέρνηση διατηρεί προβάδισμα στις προτιμήσεις των πολιτών, παρά τη μείωση του ποσοστού της Νέας Δημοκρατίας. Οφείλει συνεπώς να έχει – και έχει – ως προτεραιότητά της το κυβερνητικό της έργο και να προσπαθεί να είναι κατά το δυνατόν ωφέλιμη για τον τόπο, δίνοντας έμφαση στα μεγάλα προβλήματα που απασχολούν τους πολίτες.
– Τελικά η ΝΔ έχασε από το Κέντρο ή από τα δεξιά;
Σε γενικές γραμμές οι απώλειες είναι αμφίπλευρες, αν και είναι ελαφρώς περισσότερες προς το Κέντρο, σύμφωνα τουλάχιστον με την ανάλυση των exit polls. Αλλά και οι απώλειες προς τα δεξιά δεν είναι αμελητέες. Οφείλουμε, συνεπώς, να αναδείξουμε τη διαφορά μεταξύ πατριδοκαπηλίας και πατριωτισμού, λαμβάνοντας υπόψη τις ανησυχίες των πολιτών για τα όσα συμβαίνουν στην ευρύτερη περιοχή, αλλά και τονίζοντας τα όσα ήδη έχουμε πετύχει ως Κυβέρνηση, αντιμετωπίζοντας με συνέπεια τις προκλήσεις και θωρακίζοντας αμυντικά και διπλωματικά τη χώρα. Οφείλουμε επίσης να αφουγκραζόμαστε πάντα την κομματική μας βάση που είναι η «ψυχή» της παράταξης. Παράλληλα, όμως, πρέπει να μην χάσουμε την επαφή μας με τον αποκαλούμενο «μεσαίο χώρο». Η εξίσωση δεν είναι εύκολη. Αλλά ο διαχρονικά πολυσυλλεκτικός χαρακτήρας της Νέας Δημοκρατίας της επιτρέπει υπό όρους την υπέρβαση των παραδοσιακών διαχωριστικών γραμμών.
– Πως ερμηνεύετε αυτή την αδυναμία συγκρότησης ενός αντιπολιτευτικού πόλου, ενώ η ΝΔ φαίνεται να υποχωρεί έπειτα από πέντε χρόνια διακυβέρνησης;
Όσο και αν φαίνεται παράδοξο, το μεγαλύτερο πρόβλημα της Νέας Δημοκρατίας σήμερα είναι η απουσία αξιόπιστης εναλλακτικής πρότασης διακυβέρνησης, η οποία με τη σειρά της επιτρέπει δυνητικά την εκδήλωση φαινομένων αποσυσπείρωσης. Το διαπιστώσαμε ήδη στις εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Η Κυβέρνηση οφείλει να το λάβει υπόψη της. Ο πρωθυπουργός και η κυβέρνηση λαμβάνει υπόψη της τη συγκεκριμένη ιδιαιτερότητα. Αυτό το οποίο δεν επιτρέπεται είναι να εκδηλωθούν φαινόμενα «χαλάρωσης», λόγω της εσωτερικής περιδίνησης στην οποία βρίσκονται τα μεγαλύτερα κόμματα της αντιπολίτευσης. Πρέπει να έχουμε μεσοπρόθεσμο και μακροπρόθεσμο ορίζοντα στο πώς βλέπουμε το πολιτικό σκηνικό το οποίο είναι πάντοτε δυναμικό και όχι στατικό. Όπως οφείλουμε να έχουμε αναπτύξει εγκαίρως συγκεκριμένη στρατηγική για τις τυχόν εξελίξεις στον χώρο της Κεντροαριστεράς. Σε κάθε περίπτωση, δεν πρέπει να ευχόμαστε να παραμένει σε κρίση ο συγκεκριμένος χώρος. Το αντίθετο. Η ύπαρξη ενός σχήματος το οποίο θα μπορέσει να σταθεί απέναντί μας, με σοβαρή κριτική αλλά και εναλλακτική πρόταση διακυβέρνησης αν θέλετε, θα βοηθήσει και εμάς να γίνουμε καλύτεροι.
– Με βάση την περιρρέουσα πολιτική ατμόσφαιρα θεωρείτε ότι στην επικείμενη εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας θα πρέπει να προταθεί νέο πρόσωπο ή να είναι εκ νέου υποψήφια η νυν Πρόεδρος;
Διαχρονικά, κάθε πρόταση για το αξίωμα του Προέδρου της Δημοκρατίας, δεν αφορά απλώς το συγκεκριμένο πρόσωπο, αλλά έχει ένα συγκεκριμένο πολιτικό περιεχόμενο. Εκτιμώ ότι όταν έρθει η στιγμή ο κ. Μητσοτάκης θα συνεκτιμήσει διάφορα στοιχεία πριν διατυπώσει την τελική πρότασή του. Στην παρούσα συγκυρία, δεν κρίνω σκόπιμο να διατυπώσω δημόσια την άποψή μου.
– Έχετε τονίσει ότι η τρέχουσα Ελληνοτουρκική προσέγγιση είναι μεν θεμιτή, παραμένουν δε ατόφιες οι βασικές απειλές της Τουρκίας. Αποκλείετε, δηλαδή, να υπάρξει διάλογος που θα οδηγήσει σε κάποιο αποτέλεσμα;
Αδιαμφισβήτητα, είναι θετική η ηρεμία επί του πεδίου, χωρίς την ένταση του παρελθόντος. Από την άλλη πλευρά, είναι αλήθεια ότι η Τουρκία συνεχίζει να προβάλλει τις αναθεωρητικές της απόψεις με διάφορες αφορμές, αμφισβητώντας την κυριαρχία και τα κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας, επιμένοντας στο Casus Belli και στο ανυπόστατο τουρκολιβυκό μνημόνιο, εγείροντας νέα ζητήματα, όπως για το ζήτημα των θαλάσσιων πάρκων ή ασκώντας την πρακτική της παρενόχλησης διά ασυρμάτου σε πλοία και αεροσκάφη τα οποία βρίσκονται εντός ελληνικών χωρικών υδάτων και ελληνικού εναέριου χώρου αντίστοιχα. Με τον τρόπο αυτό, όμως, η προοπτική μιας γενικότερης ελληνοτουρκικής προσέγγισης είναι εξαιρετικά αμφίβολη και κινδυνεύει να καταστεί όμηρος της συγκυρίας στο εσωτερικό της γειτονικής χώρας. Για μια πραγματική αλλαγή σελίδας στις σχέσεις μας χρειάζεται γενναία στάση από την πλευρά της Άγκυρας, με αποδοχή των όσων προβλέπουν το Διεθνές Δίκαιο και το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας για την επίλυση της μοναδικής διαφοράς μας. Σε συνδυασμό ενδεχομένως με την επαναφορά της ευρωπαϊκής προοπτικής της, την οποία η Ελλάδα στήριζε και στηρίζει διαχρονικά, αλλά και με την επανέναρξη των συζητήσεων για το Κυπριακό, στο οποίο η Τουρκία παραμένει αμετακίνητη τα τελευταία χρόνια σε μία αρνητική στάση. Είναι χρήσιμη, συνεπώς, η ύφεση επί του πεδίου, αλλά όσο παραμένουν ανεπίλυτα ζητήματα στις μεταξύ μας σχέσεις και διευρύνονται οι διεκδικήσεις, δεν επιτρέπεται ο εφησυχασμός. Εκτιμώ ότι ο Πρόεδρος Ερντογάν είναι ένας ηγέτης ο οποίος έχει αφήσει διακριτό ιστορικό αποτύπωμα στη χώρα του. Θα είναι ακόμη πιο σημαντικό αυτό το αποτύπωμα αν αναλάβει πρωτοβουλίες στην κατεύθυνση της επίλυσης της διαφοράς μας. Σε διαφορετική περίπτωση θα ελλοχεύει πάντα ο κίνδυνος να συνεχίσει η Τουρκία τη διολίσθηση σε εθνικιστικές θεωρίες των προηγούμενων αιώνων.
– Θεσμοθετήθηκε ένα νέο πλαίσιο για την καινοτομία, με επίκεντρο την ίδρυση του ΕΛΚΑΚ. Μπορείτε να εξηγήσετε στους αναγνώστες, με χειροπιαστά παραδείγματα, τι σκοπεύει η Ελλάδα να επιτύχει;
Η ίδρυση του Ελληνικού Κέντρου Αμυντικής Καινοτομίας (ΕΛΚΑΚ) είναι σημείο τομής καθώς στοχεύει στη δημιουργία ενός ολοκληρωμένου αμυντικού οικοσυστήματος καινοτομίας στη χώρα μας, στο πλαίσιο της «Ατζέντας 2030» των Ενόπλων Δυνάμεων η οποία θα συμβάλει στο να περάσει η Ελλάδα σε μία διαφορετική εποχή, με την αξιοποίηση νέων τεχνολογιών. Το ΕΛΚΑΚ θα αποτελεί την «καρδιά» του οικοσυστήματος. Θα παρέχει την κρίσιμη χρηματοδότηση για την προώθηση της καινοτομίας στην Άμυνα και παράλληλα θα διευκολύνει τη συνεργασία μεταξύ Ενόπλων Δυνάμεων, Πανεπιστημίων, Στρατιωτικών Σχολών, ερευνητικών κέντρων και επιχειρήσεων. Ενθαρρύνονται επίσης οι εγχώριες επιχειρήσεις και οι startups να επενδύσουν στην έρευνα, αναπτύσσοντας τις τεχνολογικές τους δυνατότητες και βελτιώνοντας την τεχνογνωσία τους. Συνεπώς ενισχύεται η εθνική μας αμυντική βιομηχανία, η οποία αποκτά δυναμική και καθίσταται εξωστρεφής και ανταγωνιστική. Το εγχείρημα αυτό φιλοδοξεί επίσης να αποτελέσει μοχλό οικονομικής ανάπτυξης της χώρας μας με τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας και την προσέλκυση επενδύσεων. Ενισχύεται ακόμα η δημιουργία ενός ανθρώπινου δυναμικού υψηλής εξειδίκευσης και ενός ακαδημαϊκού συστήματος παγκόσμιας κλάσης στη χώρα μας. Στο πλαίσιο αυτό παρέχεται η ευκαιρία στους Έλληνες ερευνητές, συμπεριλαμβανομένων και των σπουδαστών των ανωτάτων στρατιωτικών σχολών, να συμμετέχουν και να εκπαιδεύονται στα πλέον σύγχρονα μέσα, διευρύνοντας τους γνωστικούς και επαγγελματικούς τους ορίζοντες. Ο ρόλος του ΕΛΚΑΚ θα είναι καταλυτικός για τη σχεδίαση και ανάπτυξη πρωτοτύπων, τα οποία κατόπιν εμπεριστατωμένων δοκιμών θα οδηγούν στη παραγωγή σε ευρεία κλίμακα αντίστοιχων προϊόντων, για την κάλυψη των αναγκών των Ενόπλων Δυνάμεων. Στόχος του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας είναι μέσω του ελληνικού οικοσυστήματος καινοτομίας να μετατραπεί σταδιακά η Ελλάδα από καταναλωτής εξοπλισμών άλλων κρατών, σε παραγωγό αμυντικών συστημάτων προηγμένης τεχνολογίας και πολλαπλασιαστών ισχύος. Για να το πούμε απλά, η Ελλάδα για να επιβιώσει πρέπει να εκσυγχρονίσει τις Ένοπλες Δυνάμεις της. Έχουμε μείνει πίσω.
– Έχετε αναφερθεί στον αντιαεροπορικό θόλο ουκ ολίγες φορές. Ωστόσο η συζήτηση στην Ε.Ε. αλλά και ευρύτερα είναι μάλλον αργόσυρτη. Δεδομένων των ανελαστικών αναγκών της Ελλάδας, θεωρείτε ότι η Αθήνα μπορεί να κινηθεί και μόνη της, ανεξάρτητα των ευρωπαϊκών αποφάσεων;
Για την Ελλάδα αποτελεί στρατηγική προτεραιότητα η ενίσχυση των ευρωπαϊκών μηχανισμών άμυνας και ασφάλειας και του ευρωπαϊκού αμυντικού βραχίονα. Για αυτό προωθήσαμε την Επιχείρηση ΕΙΡΗΝΗ, για αυτό έχουμε κεντρικό ρόλο στην Επιχείρηση ΑΣΠΙΔΕΣ, για αυτό υποστηρίζουμε την Ενιαία Αμυντική Σχεδίαση. Η δημιουργία ευρωπαϊκού θόλου θα συντελέσει στη περαιτέρω θωράκιση της χώρας μας μέσω των συνεργειών που θα αναπτυχθούν με τους εταίρους και συμμάχους μας. Ήδη όμως κινούμαστε αυτόνομα στην κατεύθυνση δημιουργίας του ελληνικού θόλου antidrone με ταχείς ρυθμούς, με στόχο την παροχή των μέσων που θα επιτρέπουν στις Ένοπλες Δυνάμεις μας να επιχειρούν προστατευμένες από τις από αέρος απειλές, είτε επανδρωμένων αεροσκαφών είτε UAV. Στο πλαίσιο αυτό μελετάται η προμήθεια συστημάτων για την υλοποίηση ενός «θόλου» ο οποίος θα προστατεύει ολόκληρη την ελληνική επικράτεια, με ιδιαίτερη έμφαση στον Έβρο και στα νησιά του βορειοανατολικού Αιγαίου αλλά και την προστασία κρίσιμων υποδομών εντός της ελληνικής επικρατείας. Εξυπακούεται βεβαίως ότι η δημιουργία ενός πανευρωπαϊκού θόλου, όπως έχουν προτείνει ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης και ο Πρωθυπουργός της Πολωνίας DonaldTusk έχει επιπλέον μία εξαιρετικά σημαντική γεωπολιτική διάσταση, στην κατεύθυνση της δημιουργίας του αμυντικού βραχίονα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της ενίσχυσης της στρατηγικής αυτονομίας της.
– Μετά τις τρεις φρεγάτες FDI, ποιο είναι το σχέδιο για το Πολεμικό Ναυτικό για το 2030;
Βασικές μας μονάδες στο μέλλον θα είναι οι υπερσύγχρονες FDI. Η σχέση μας με τη Γαλλία είναι μία στρατηγική σχέση που φέρει την υπογραφή μου και θα συνεχίσει να επηρεάζει την εξοπλιστική πολιτική μας. Πέραν αυτού, η αποδοχή από τις Ηνωμένες Πολιτείες της πρότασής μας για συμμετοχή εξαρχής στον σχεδιασμό με βάση τις ανάγκες μας και στη ναυπήγηση νέων φρεγατών τύπου Constellation, αποτελεί σημαντική εθνική επιτυχία καθώς με την υλοποίηση του προγράμματος η Ελλάδα θα έχει τη δυνατότητα να αποφασίσει πότε, τι είδους και πόσα πλοία θα ναυπηγήσει για το Πολεμικό Ναυτικό, με τη συμμετοχή της εγχώριας ναυπηγικής βιομηχανίας, με διαφαινόμενη προοπτική ναυπηγήσεων πλοίων τρίτων χωρών, εφόσον προκύψει σχετικό ενδιαφέρον. Ωστόσο, δεν εφησυχάζουμε. Παράλληλα με την απόκτηση των FDI και τη σχεδίαση των Constellation, υλοποιούμε ένα πολυδιάστατο πρόγραμμα αναβάθμισης του στόλου μας, που περιλαμβάνει τη συμμετοχή μας στο πρόγραμμα της Ευρωκορβέτας, τον εκσυγχρονισμό των υφιστάμενων φρεγατών, την ενίσχυση των δυνατοτήτων τους και την επένδυση σε νέες τεχνολογίες και καινοτομίες, όπως τα μη επανδρωμένα σκάφη, είτε επιφανείας είτε υποβρύχια, για να επεκτείνουμε την επιχειρησιακή μας ευελιξία. Επίσης εκκινεί η μελέτη απόκτησης σε βάθος χρόνου νέων υποβρυχίων. Καλούμαστε σε ορατό χρόνο να καλύψουμε τα τεράστια κενά που άφησε η περίοδος της οικονομικής κρίσης.
– Τις επόμενες ημέρες έρχεται στη Βουλή και το πρόγραμμα των F-35. Πρόκειται για ένα ακριβό πρόγραμμα με υψηλό κόστος υποστήριξης. Υπάρχουν παράλληλα σχέδια για «συμμάζεμα» στην Πολεμική Αεροπορία προκειμένου να μπορεί να είναι εντός προϋπολογισμού στα επόμενα χρόνια;
Πράγματι, πρόκειται για ένα πρόγραμμα με υψηλό κόστος, όπως άλλωστε είναι και τα Rafale, αλλά με τεράστια επιχειρησιακή αξία, καθώς είναι μια πλατφόρμα εξαιρετικών δυνατοτήτων και όχι απλώς ένα μαχητικό αεροσκάφος. Η συμμετοχή μας στο πρόγραμμα κρίνεται σκόπιμη και αναγκαία όχι μόνο για την αναβάθμιση των επιχειρησιακών δυνατοτήτων αλλά και γιατί θα εισάγει την Πολεμική Αεροπορία μας σε μια νέα εποχή. Παράλληλα, στην παρούσα φάση, τελεί υπό κατάρτιση το Μακροπρόθεσμο Πρόγραμμα Αμυντικών Εξοπλισμών (ΜΠΑΕ) των Ενόπλων Δυνάμεων, με το οποίο επιδιώκεται, μεταξύ άλλων, η αξιοποίηση κατάλληλων εξοπλιστικών προγραμμάτων, τα οποία θα έχουν ως στόχο την ενίσχυση της αεροπορικής ισχύς της Πολεμικής Αεροπορίας, για την επόμενη 12ετία, εντός πάντοτε των δημοσιονομικών περιθωρίων της χώρας μας. Περιορισμός της πολυτυπίας, εξορθολογισμός κόστους και αύξηση δυνατοτήτων είναι το τρίπτυχο για την Πολεμική Αεροπορία μας. Στο πλαίσιο αυτό εξετάζεται η πώληση των δύο παλαιών κυβερνητικών αεροσκαφών που έχουν αυξημένο κόστος χρήσης και υψηλό κόστος συντήρησης. Τα χρήματα που θα εξοικονομηθούν θα καλύψουν οικονομικά κενά στη συντήρηση των μεταγωγικών αεροσκαφών και ελικοπτέρων και απαραίτητες παροχές στο προσωπικό των Ενόπλων Δυνάμεων. Είναι απαραίτητη η προτεραιοποίηση στην ικανοποίηση των αναγκών, γιατί οι πόροι που μας διαθέτει από το υστέρημά του ο Έλληνας φορολογούμενος είναι εξ ανάγκης περιορισμένοι.