Στην πρώτη του συνέντευξη µετά την ανάληψη των νέων του καθηκόντων, ως διοικητής του Αγίου Ορους, ο Αλκιβιάδης Στεφανής µιλά στην «Κυριακάτικη Απογευµατινή» για τα ζητήµατα του Ορους, τις επαφές των µοναχών µε τη Ρωσία και το ζήτηµα που παραµένει άλυτο, µε τη Μονή Εσφιγµένου.
Στις 21 Αυγούστου αναλάβατε τη διοίκηση του Αγίου Ορους. Πώς είναι αυτό το πρώτο διάστηµα και ποιοι είναι οι στόχοι που έχετε θέσει;
Η θέση του διοικητή του Αγίου Ορους είναι εξαιρετικά τιµητική, καθώς συνδέεται µε έναν τόπο που επηρεάζει βαθιά το πνεύµα και τις ψυχές των ανθρώπων. Από την πρώτη στιγµή αφιέρωσα χρόνο στο να γνωρίσω όχι µόνο τους µοναχούς και τις υπηρεσίες, αλλά και κάθε γωνιά της Αθωνικής Πολιτείας. Περπάτησα πολλά χιλιόµετρα, συνάντησα πνευµατικούς ανθρώπους, επισκέπτες και βίωσα τη φύση, τους ανεκτίµητης αξίας θησαυρούς που υπάρχουν, αλλά και τα προβλήµατα του τόπου. Ο ιερός αυτός τόπος µού είναι γνώριµος ήδη από το 1997, αλλά σήµερα, µε την εµπειρία αυτή, είµαι σε θέση να θέσω συγκεκριµένους στόχους για την επίλυση των ζητηµάτων.
Εφόσον έχετε πλέον µια ξεκάθαρη εικόνα, ποια θεωρείτε ότι είναι τα σηµαντικότερα προβλήµατα;
Το σηµαντικότερο ζήτηµα είναι το πνευµατικό, στο οποίο ο διοικητής δεν έχει άµεση εµπλοκή, καθώς το Αγιον Ορος πνευµατικά ανήκει στο Οικουµενικό Πατριαρχείο. Ο ρόλος της διοίκησης και των κρατικών υπηρεσιών είναι να υποστηρίζουν τους µοναχούς, απαλλάσσοντάς τους από τα πρακτικά ζητήµατα, ώστε να αφοσιωθούν απερίσπαστοι στο πνευµατικό τους έργο. Ενα άλλο κρίσιµο ζήτηµα είναι η διατήρηση της ιστορικότητας και της παράδοσης. Το Αγιον Ορος διατηρεί αδιάλειπτα τις ίδιες τελετουργίες για πάνω από χίλια χρόνια, γεγονός µοναδικό σε παγκόσµιο επίπεδο. Στόχος µας είναι να διασφαλίσουµε ότι αυτή η κληρονοµιά θα συνεχιστεί αµετάβλητη. Προτεραιότητα, επίσης, αποτελεί το µέλλον του Αγίου Ορους, µε όραµα να παραµείνει παγκόσµιος φάρος της Ορθοδοξίας, συνεχίζοντας να εµπνέει, αποτελώντας σταθερό και ακλόνητο σηµείο αναφοράς της πίστης µας. Σε συνεργασία µε την Ιερά Επιστασία, αναπτύσσουµε µια πολιτική για την επίτευξη του στόχου αυτού. Τέλος, οι υποδοµές αποτελούν σηµαντική πρόκληση. Για παράδειγµα, το Αγιον Ορος δεν συνδέεται µε το κεντρικό δίκτυο ηλεκτρικού ρεύµατος και στηρίζεται σε φωτοβολταϊκά και γεννήτριες, οι οποίες δηµιουργούν περιβαλλοντικά ζητήµατα. Επίσης ζητήµατα, όπως η διαχείριση των αποβλήτων, η επάρκεια του πόσιµου ύδατος και άλλα, απαιτούν άµεσες λύσεις.
Ενα από τα προβλήµατα του Αγίου Ορους, κατά πολλούς, είναι και η Μονή Εσφιγµένου.
Το ζήτηµα της Ιεράς Μονής Εσφιγµένου προβληµατίζει τόσο το Αγιον Ορος όσο και την ευρύτερη κοινωνία. Υπάρχουν θέµατα µε νοµικές αλλά και πνευµατικές διαστάσεις. Είναι σηµαντικό να αναγνωρίσουµε ότι κανένα ζήτηµα δεν µπορεί να επιλυθεί µε βία, ειδικά σε έναν τόπο όπως το Αγιον Ορος, έναν τόπο-σύµβολο πνευµατικότητας, γαλήνης και αφοσίωσης στην ασκητική ζωή. Μεταφέροντας την ένταση και τα προβλήµατα του έξω κόσµου στο Αγιον Ορος, αλλοιώνεται ο χαρακτήρας του. Προτεραιότητα είναι η διατήρηση της ειρήνης και της αρµονίας, ώστε το Αγιον Ορος να συνεχίσει να είναι σύµβολο πνευµατικής ησυχίας, ασκητισµού και πίστης.
Πολλοί θεωρούν ότι το Αγιον Ορος επεµβαίνει, παρεµβαίνει στην πολιτική ζωή της χώρας. Τι απαντάτε σε αυτό;
Κατηγορηµατικά όχι. Παρά την κατά καιρούς εκµετάλλευση του Αγίου Ορους για πολιτικούς σκοπούς από κάποιους, είναι σηµαντικό να τονίσουµε ότι τόσο η διοίκηση του Αγίου Ορους όσο και η Ιερά Επιστασία µε τις Ιερές Μονές δεν εµπλέκονται σε πολιτικές διαδικασίες, αντιπαλότητες και τοξικότητα. Αλίµονο εάν επιτρέψουµε να συµβεί αυτό! ∆υστυχώς, ορισµένοι επιχείρησαν να χρησιµοποιήσουν το Αγιον Ορος για τέτοιους σκοπούς. Οι πρακτικές αυτές όµως ανήκουν στο παρελθόν. Η αποµάκρυνση από την πολιτική είναι κρίσιµη για τη διατήρηση της σταθερότητας και της πνευµατικής εστίασης του Ορους.
Ωστόσο, το Αγιον Ορος έχει σηµαντική γεωστρατηγική σηµασία.
Πράγµατι, το Αγιον Ορος κατέχει σηµαντική γεωστρατηγική θέση. Στη σύγχρονη εποχή, η θρησκευτική διπλωµατία αποκτά ολοένα και µεγαλύτερη σηµασία, όπως και οι άλλες µορφές διπλωµατίας. Ειδικότερα, πολλές µονές έχουν µοναχούς που προέρχονται από άλλες χώρες, µε τις οποίες διατηρούν στενές σχέσεις, όπως συµβαίνει µε τη Ρωσία. Είναι σηµαντικό να διευκρινίσουµε ότι οι µοναστικές κοινότητες δεν είναι ρωσικές ή σερβικές. Ολα, και τα είκοσι Μοναστήρια του Αγίου Ορους, είναι ελληνικά και λειτουργούν σύµφωνα µε τον Καταστατικό Χάρτη του Αγίου Ορους, ο οποίος αποτελεί Νοµοθετικό ∆ιάταγµα της Ελλάδος της 10ης Σεπτεµβρίου 1926, ενώ το Σύνταγµα της Πατρίδας µας ρητώς αναφέρεται στο καθεστώς του Αγίου Ορους στο Αρθρο 105. Για παράδειγµα, στο Μοναστήρι του Αγίου Παντελεήµονα -που συχνά λανθασµένα αποκαλείται ρωσικό- το 55% των µοναχών είναι Ρώσοι και το υπόλοιπο Ουκρανοί, ενώ στο παρελθόν υπήρχαν και Ελληνες µοναχοί. Το σύνολο των µοναχών του Αγίου Ορους -ανεξαρτήτως της εθνικής τους προέλευσης- είναι Ελληνες υπήκοοι. Ως εκ τούτου, πρέπει να κατανοήσουµε ότι το Αγιον Ορος ήταν, είναι και θα παραµείνει ελληνικό
∆εν υπάρχουν όµως επαφές µε τη Ρωσία;
Βεβαίως, υπάρχουν επαφές µε τη Ρωσία, συµπεριλαµβανοµένων επισκέψεων υψηλών προσώπων, όπως αυτή του προέδρου Πούτιν. Επιπλέον, διατίθενται οικονοµικοί πόροι για τη συντήρηση των θησαυρών και των εγκαταστάσεων των µοναστηριών.
Αυτό δεν πηγαίνει κόντρα στην εξωτερική πολιτική που έχει αποφασίσει η χώρα πως θα ακολουθήσει και στη στάση που κρατάει η Ελλάδα απέναντι σε έναν πόλεµο που µαίνεται ακόµα;
Η Ελλάδα υποστηρίζει πολλαπλά και ποικιλόµορφα το Αγιον Ορος µέσω πολυάριθµων προγραµµάτων από την Ευρωπαϊκή Ενωση, καθώς και εθνικών πιστώσεων, βελτιώνοντας τις υποδοµές και τις υπηρεσίες του. Αλλωστε, αποτελώντας αναπόσπαστο µέρος της ελληνικής επικράτειας, δεν είναι δυνατόν να γίνεται διαφορετικά. Ωστόσο, αυτό δεν αποκλείει τη δυνατότητα δωρεών τόσο από ιδιώτες όσο και από χώρες που διατηρούν στενές σχέσεις µε τις µονές, όπως η Σερβία, η Βουλγαρία, η Ρουµανία και η Ρωσία. Στο πλαίσιο του αυτοδιοίκητου του Αγίου Ορους, τέτοιες δωρεές είναι αποδεκτές, αρκεί να µη χρησιµοποιούνται για την προώθηση πολιτικών σκοπών. Αυτή η πρακτική έχει σταµατήσει, είναι απαραίτητο να διατηρηθεί αυτή η ξεκάθαρη προσέγγιση και έχει γίνει αντιληπτό από όλους. Θα πρέπει βεβαίως να γίνει γνωστό πως το σύνολο των δωρεών, ανεξαρτήτως προέλευσης, εγκρίνονται από το Κέντρο ∆ιατήρησης Αγιορείτικης Κληρονοµίας (ΚΕ∆ΑΚ).
Πώς νιώθετε κάθε φορά που πηγαίνετε στο «Περιβόλι της Παναγίας»;
Αισθάνοµαι ηρεµία, πληρότητα και αναζωογόνηση. Να αναφερθώ και σε κάτι προσωπικό: στο Αγιον Ορος η επιθυµία να κοινωνήσω γεννιέται φυσικά µέσα µου, κάτι που δεν συµβαίνει συνήθως σε εκκλησίες εκτός του Ορους. Αυτή η αίσθηση ολοκλήρωσης συνοδεύεται από την ανάθεση εκφώνησης του Συµβόλου της Πίστεως, κατά τη διάρκεια της λειτουργίας, λόγω της ιδιότητάς µου. Οταν το εκφωνώ, πραγµατικά νιώθω κάτι το διαφορετικό. Το Αγιον Ορος, µε τις ασκητικές µορφές των µοναχών και την παρουσία της Παναγίας, δηµιουργεί ένα κλίµα που συντηρεί την παράδοση και τη διαχρονικότητα του τόπου, υπενθυµίζοντας τη σύνδεσή µας µε κάτι µεγαλύτερο και αιώνιο.