ΛΕΟΝΤΗΣ Κ. ΑΛΕΞΙΟΣ
ΥΠΟΣΤΡΑΤΗΓΟΣ Ε.Α. ΝΟΜΙΚΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ
- ΕΙΣΑΓΩΓΗ
α. Γενικά
Δημογραφικό πρόβλημα είναι η διατάραξη της ισορροπίας φαινομένων βιολογικών (γεννήσεις – θάνατοι) ή κοινωνικών ( μεταναστεύσεις – γάμοι – διαζύγια ) που προκαλούν μεταβολές του πληθυσμού και επηρεάζουν αρχικά τη σύνθεσή του κατά φύλο, ηλικία και οικογενειακή κατάσταση και ακολούθως την εγκατάστασή του, την οικονομική δραστηριότητα και την κοινωνική συμπεριφορά του.
Η μελέτη, ανάλυση και προσέγγιση των φαινομένων αυτών αποτελεί αντικείμενο ενός επιστημονικού κλάδου, ο οποίος ονομάζεται Δημογραφία.
Το πόσο σημαντικό θέμα είναι αποδεικνύεται και από το γεγονός ότι η Ελληνική Βουλή φρόντισε να το συμπεριλάβει στην αναθεώρηση του 2001, όπου το άρθρο 21 παρ5 αναφέρει ότι: « Ο σχεδιασμός και η εφαρμογή της δημογραφικής πολιτικής, καθώς και η λήψη όλων των αναγκαίων μέτρων αποτελεί υποχρέωση του Κράτους ». Δυστυχώς όμως μέχρι σήμερα τα πολιτικά κόμματα της Ελλάδας δεν έχουν συνειδητοποιήσει την ύπαρξη του συγκεκριμένου προβλήματος, το οποίο ανάγεται σε εθνικό θέμα και σε εκτέλεση της συγκεκριμένης συνταγματικής επιτροπής δεν έχουν αναλάβει πολιτικές ενέργειες και δράσεις για την ανάσχεσή του.
β. Ιστορική αναδρομή
Το Δημογραφικό πρόβλημα είναι μακράς διάρκειας, καθίσταται δε όσο προχωρεί ο χρόνος εντονότερο, πολυπλοκότερο και δυσεπίλυτο, αφού στις επιμέρους ειδικές και ιστορικές αποχρώσεις προστίθενται συνεχώς νέες, προερχόμενες από εξελίξεις που σημειώνονται τόσο στο εσωτερικό, όσο και στο εξωτερικό ( ευρύτερο ευρωπαϊκό και παγκόσμιο περιβάλλον).
Από την αρχαιότητα είχε καταγραφεί η σπουδαιότητά του, όπως από τον Θουκυδίδη, ο οποίος έλεγε ότι: « Άνδρες γαρ πόλις και ου τείχη ουδέ νήες ανδρών κεναί », αλλά και ο Αριστοτέλης στην Πολιτεία του αναφέρει ότι « Μίαν γαρ πληγήν ουχ’υπήνεγκεν η πόλις, αλλ’απώλετο δια την ολιγανθρωπίαν». Επίσης ο ιστορικός Πολύβιος αναφέρει ότι κύρια αιτία υποδούλωσης της Ελλάδας στους Ρωμαίους ήταν η «απαιδία και συλλήβδην η ολιγανθρωπία». Ακόμη όμως στην ολιγανθρωπία των Ελλήνων οφείλεται και η πτώση του Βυζαντίου, αφού επίσημα ιστορικά στοιχεία αναφέρουν ότι 4970 άνδρες όλων των κατηγοριών κλήθηκαν να αντιμετωπίσουν 160000 καλά γυμνασμένους στρατιώτες του πορθητή.
2.ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ
α Γεννητικότητα
Γεννητικότητα είναι η συχνότητα των γεννήσεων στον πληθυσμό. Για τη μέτρηση της γεννητικότητας χρησιμοποιούνται κυρίως ως δείκτες το ακαθάριστο ποσοστό γεννητικότητας (δηλαδή οι γεννήσεις παιδιών σε 1000 κατοίκους) και ο δείκτης γονιμότητας ή μέσος αριθμός παιδιών ανά γυναίκα. Πρόκειται για τον αριθμό γεννήσεων ζωντανών παιδιών ανά γυναίκα αναπαραγωγικής ηλικίας 15-49 ετών. Για να εξασφαλιστεί η αντικατάσταση γενεών σε ένα πληθυσμό θα πρέπει από κάθε γυναίκα σε αναπαραγωγική ηλικία να γεννιούνται 2,1 παιδιά ή 2100 παιδιά από 1000 γυναίκες. Ο δείκτης γονιμότητας από το 1950 έως το 1980 διατηρήθηκε στο 2,3 – 2,2 και από τότε βαίνει συνεχώς μειούμενος (το 2013 ήταν στο 1,29 με αποτέλεσμα να κατατάσσεται η Ελλάδα μεταξύ των χωρών με το χαμηλότερο δείκτη γονιμότητας στην Ευρώπη).
β.Θνησιμότητα
γ.Εσωτερική μετανάστευση (αστυφιλία)
δ.Εξωτερική μετανάστευση (λαθρομετανάστευση-παλλινόστηση και επαναπατρισμός ομογενών).
Εν κατακλείδι μπορούμε να πούμε ότι τρεις είναι οι παράγοντες (δημογραφικές συνιστώσες) που επηρεάζουν τη μεταβολή του πληθυσμού: οι γεννήσεις, οι θάνατοι και η μετανάστευση ή για να το πούμε διαφορετικά, ο πληθυσμός εξαρτάται από δύο ισοζύγια. Το φυσικό (γεννήσεις- θάνατοι) και το μεταναστευτικό(είσοδοι-έξοδοι).
Από το 2011 η Ελλάδα έχει μπει σε μια νέα φάση , πρωτοφανή μεταπολεμικά. Το φυσικό ισοζύγιο πλέον γίνεται αρνητικό. Οι θάνατοι είναι περισσότεροι από τις γεννήσεις, αλλά και το μεταναστευτικό ισοζύγιο, παρά την προσφυγική κρίση, είναι και αυτό αρνητικό, καθώς πολλοί Έλληνες φεύγουν από τη χώρα αναζητώντας καλύτερη τύχη στο εξωτερικό ( και έτσι η Ελλάδα δεν χάνει μόνο τους νέους που βρίσκονται στην αναπαραγωγική ηλικία, αλλά τους αυριανούς της επιστήμονες).
Σύμφωνα με έρευνα του Εργαστηρίου Δημογραφικών και Κοινωνικών Αναλύσεων του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας το 2050 ο πληθυσμός της χώρας υπολογίζεται ανάμεσα στα 10 εκατομμύρια (σύμφωνα με το πιο αισιόδοξο σενάριο) και τα 8,3 εκατομμύρια (στο πιο απαισιόδοξο). Η ελάττωση του πληθυσμού θα κυμανθεί από περίπου 800 χιλιάδες μέχρι 2,5 εκατομμύρια άτομα.
Η Ελλάδα όμως κατατάσσεται και στις πρώτες θέσεις μεταξύ των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε γηράσκοντα πληθυσμό (ποσοστό αύξησης 21,4%) έναντι μέσου όρου 17,2% της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
- ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΕΝΟΠΛΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ
Η συνεχής αύξηση της υπογεννητικότητας και κατά συνέπεια η δημογραφική γήρανση του ελληνικού πληθυσμού, καθώς και η συγκέντρωση στα μεγάλα αστικά κέντρα αλλοιώνουν την κοινωνική συνοχή και εξασθενίζουν την εθνική άμυνα της χώρας. Η μείωση της γονιμότητας, ιδιαίτερα στις παραμεθόριες και εθνικά ευαίσθητες περιοχές (Θράκη-νησιά Αιγαίου-Ήπειρος), θα δημιουργήσει ιδιαίτερα προβλήματα όχι μόνο στην άμυνα της χώρας, αλλά και στην εξωτερική πολιτική. Τα προβλήματα αυτά τον τελευταίο καιρό είναι ήδη έντονα και με την πάροδο του χρόνου δυστυχώς θα γίνονται εντονότερα.
Η μεγάλη γεωπολιτική αξία του ελλαδικού χώρου, καθώς και η γεωστρατηγική του θέση σε συνδυασμό με τη μορφολογία του εδάφους του, παρέχουν τη δυνατότητα ελέγχου ζωτικών περιοχών του ευρύτερου χώρου. Οι απαιτήσεις για ποσοτική επάρκεια και ποιοτική αξία των Ενόπλων Δυνάμεων είναι απαραίτητες όχι μόνο για την αντιμετώπιση του κινδύνου από ανατολάς ( Τουρκία), όσο και για την αντιμετώπιση επεκτατικών τάσεων και βλέψεων από όμορα κράτη (Αλβανία, ΠΓΔΜ).
Οι ισχυρές Ένοπλες Δυνάμεις προσδίδουν αίσθημα ασφάλειας στο λαό, ενισχύουν τη διπλωματία και συμβάλλουν στη διατήρηση της ειρήνης με την αποτροπή αλλά στην νικηφόρο έκβαση του πολέμου , όταν επιβληθεί. Είναι επομένως απαραίτητο να είναι ισχυρές και αποτελεσματικές όχι μόνο για τη διαιώνιση, αλλά και για την ανάγκη υπάρξεως της Ελλάδας, ως έθνους.
Το έμψυχο δυναμικό, δηλαδή ο κυριότερος παράγων αξίας των Ενόπλων Δυνάμεων, ( που αποτελείται από στρατευσίμους, επαγγελματίες οπλίτες και μονίμους) μειώνεται επικίνδυνα τα τελευταία έτη. Χαρακτηριστικά μπορούμε να αναφέρουμε ότι σύμφωνα με στοιχεία του νυν Σώματος Νομικών, οι αποδόσεις των κλάσεων των στρατευσίμων έχουν μειωθεί περίπου 50% την τελευταία εικοσαετία και δυστυχώς σύμφωνα με τις στατιστικές τους μελέτες που έχουν εκπονηθεί θα βαίνουν συνεχώς μειούμενες στο μέλλον.
Ως κυριότερες αιτίες στην αύξηση του παραπάνω προβλήματος μπορούν να αναφερθούν και:
α. το υψηλό ποσοστό αναβολών στράτευσης και απαλλαγών κάθε ΕΣΣΟ (θα πρέπει να υπάρξει μείωση του χρονικού ορίου των αναβολών στράτευσης, αλλά και αυστηροποίηση του νομοθετικού πλαισίου χορήγησης των απαλλαγών από τη στράτευση).
β. η ανυποταξία (χρόνιο πρόβλημα, το οποίο παρά τα κατά καιρούς ευεργετικά μέτρα που έχουν ληφθεί, κυρίως για τους ανυπότακτους εξωτερικού που είναι η πλειονότητα των ανυποτάκτων),συνεχώς διογκώνεται. Σ’ αυτό συμβάλλει και η μετανάστευση των νέων μας στο εξωτερικό για εξεύρεση καλύτερης τύχης.
γ. Η απροθυμία των νέων για στράτευση.
Σήμερα οι νέοι κατατάσσονται στις Ένοπλες Δυνάμεις με αρνητικές και φοβικές διαθέσεις με κακή ενημέρωση, με ανεπτυγμένο τον ατομισμό και τον υπερπροστατευτισμό, με απαιτήσεις και με δυσαρέσκεια, λόγω διακοπής σπουδών ή και επαγγέλματος.
Η συγκέντρωση του πληθυσμού στα αστικά κέντρα και η ερήμωση των παραμεθόριων περιοχών, λόγω της υπογεννητικότητας και της εσωτερικής μετανάστευσης, έχουν ως αποτέλεσμα και την αδυναμία ικανοποιητικής στελέχωσης των Μονάδων των περιοχών αυτών, κατά τις πρώτες ημέρες της επιστράτευσης σε ένα ενδεχόμενο πόλεμο, από εφέδρους τοπικής εφεδρείας. Με δεδομένο ότι οι Μονάδες αυτές αναλαμβάνουν το κύριο βάρος του αγώνα κατά τις πρώτες ώρες και ημέρες της αντιμετώπισης ενός εισβολέα, οι επιπτώσεις στην Εθνική Άμυνα δύναται να αποβούν μοιραίες.
- ΜΕΤΡΑ ΕΠΙΛΥΣΗΣ ΤΗΣ ΥΠΟΣΤΕΛΕΧΩΣΗΣ ΤΩΝ ΕΝΟΠΛΩΝ ΔΥΝΑΜΕΩΝ
α. πολιτικά μέτρα
1)Σύσταση Υφυπουργείου ή Γενικής Γραμματείας ή Εθνικού Συμβουλίου Δημογραφικής Πολιτικής, με κύριο στόχο την καταγραφή της υφιστάμενης δημογραφικής κατάστασης της χώρας, αλλά και την υποβολή προτάσεων – εκθέσεων προς τους κυβερνητικούς φορείς για την ανάσχεση του προβλήματος. Αντίστοιχος φορέας να δημιουργηθεί και στο Υπουργείο Εθνικής Άμυνας, ο οποίος να στελεχωθεί με ανθρώπους γνώστες του θέματος, οι οποίοι θα έχουν τα κατάλληλα επιστημονικά εφόδια και θα κάνουν ορθή χρήση των επίσημων στατιστικών στοιχείων.
2)Αύξηση της υποχρέωσης θητείας στους δώδεκα (12) μήνες. Δυστυχώς τα τελευταία χρόνια τα πολιτικά κόμματα που κυβέρνησαν στη χώρα μας προέβησαν αλόγιστα και απερίσκεπτα σε μια μεγάλη μείωση της υποχρέωσης θητείας, προκειμένου να διατηρήσουν ή και να αυξήσουν την εκλογική τους πελατεία.
3)Στράτευση των νέων υποχρεωτικά στα 18, εκτός ελαχίστων περιπτώσεων (κυρίως για κρίσιμες ειδικότητες), όπως γίνεται και σε άλλα κράτη (Κύπρος).
4)Στράτευση των Ελληνίδων στα πλαίσια της ισότητας των δύο φύλων, όπως αυτή κατοχυρώνεται στο Σύνταγμα της Ελλάδας. Για το θέμα αυτό, όπως και για το παραπάνω, έχουν εκπονηθεί κατά καιρούς στο παρελθόν αρκετές μελέτες από τη Διεύθυνση Στρατολογικού (ΓΕΕΘΑ).
5)Ίδρυση ανεξάρτητης αρχής, η οποία θα καταγράψει τα εγκαταλελειμμένα κτίρια του Ελληνικού Δημοσίου ανά την Επικράτεια, τα οποία στη συνέχεια να δοθούν σε ανθρώπους που τα έχουν ανάγκη κατά κυριότητα ή έναντι χαμηλού ενοικίου ( άνεργοι, νέα ζευγάρια, πολύτεκνοι, στελέχη των Ενόπλων Δυνάμεων) και αυτό να αρχίσει άμεσα από τα νησιά μας και τις παραμεθόριες περιοχές. Η εξασφάλιση οικογενειακής στέγης είναι ένα από τα ισχυρότερα κίνητρα για την τεκνοποίηση.
6)Μόνιμη μελέτη προτάσεων, μέτρων και πολιτικών που εφαρμόζονται και υλοποιούνται σε χώρες με επιτυχή δημογραφική πολιτική (Σκανδιναβικές χώρες ,Γαλλία κ.ά) και εφαρμογή ορισμένων από αυτές ( μετά την αναγκαία συμπλήρωση, αναθεώρηση ή προσαρμογή στα ελληνικά δεδομένα).
7)Συστηματική και υπεύθυνη ενημέρωση του ελληνικού λαού για τα ισχύοντα μέτρα δημογραφικής πολιτικής. Αυτό μπορεί να γίνει κύρια από την Κρατική Τηλεόραση, αλλά και με την καθιέρωση ειδικών εκπομπών από τα ιδιωτικά κανάλια στις οποίες είναι αναγκαίο να επισημανθεί και ο ευεργετικός και παιδευτικό χαρακτήρας των Ενόπλων Δυνάμεων. Πέρα από το μεγάλο κοινωνικό ρόλο που επιτελούν ( ο οποίος δεν προβάλλεται καθόλου ή προβάλλεται σε μικρό βαθμό), μπορεί να προβληθεί και το ομαδικό πνεύμα, η αλληλεγγύη, η συνεργασία, το θάρρος, η αποφασιστικότητα, η ευθύνη, η πειθαρχία, η οργάνωση, η τάξη που καλλιεργούνται σ’ αυτές, καθώς και η προαγωγή της φιλοπατρίας και η σφυρηλάτηση εθνικής συνείδησης.
8)Αναδιοργάνωση των Ενόπλων Δυνάμεων (η οποία έχει εξαγγελθεί, αλλά δεν έχει υλοποιηθεί μέχρι σήμερα), ώστε αυτές να καταστούν περισσότερο ευέλικτες και αποτελεσματικές με αύξηση του αξιόμαχού τους, ώστε να υπερκεραστεί η ποσοτική υπεροχή των αντιπάλων της (το νυν Σώμα Νομικών είναι το μόνο Σώμα που έχει προβεί στην αναδιοργάνωσή του και όχι μόνο).
Προφανώς με την υλοποίηση των παραπάνω προτάσεων δεν στοχοθετείται η στρατικοποίηση της κοινωνίας, αλλά μία πιο ορθολογική διαχείριση του υφιστάμενου ανθρώπινου δυναμικού σε επιδεινούμενες συνθήκες ασφαλείας και περιφερειακής αστάθειας.
Β. Διοικητικά Μέτρα
1)Αύξηση γαμηλιότητας (συχνότητας γάμων σε 1000 κατοίκους). Αυτό
προϋποθέτει εξασφάλιση επαρκών υλικών πόρων στο άτομο και την οικογένεια, αλλά και θεσμική και ηθική στήριξη (επίδομα γάμου, παροχή χαμηλότοκων δανείων, υποστήριξη οικογενειακής στέγης κ. ά.)
2)Ειδικό φορολογικό καθεστώς για την οικογένεια με παιδιά. Οικογένεια με τρία παιδιά να χαρακτηρίζεται πολύτεκνη (στα στελέχη των Ενόπλων Δυνάμεων που είναι πολύτεκνα να δίδεται η δυνατότητα παραμονής στη φρουρά προτίμησής τους, όσο το δυνατόν περισσότερο χρόνο. Είναι γεγονός, ότι οι συχνές μεταθέσεις τους, κάθε δύο έως τρία χρόνια, αποτελούν αρνητικό παράγοντα για τεκνοποίηση).
3)Παροχή προστασίας και υπηρεσιών στην έγκυο γυναίκα και τη μητέρα (πλήρη υγειονομική κάλυψη της μητέρας και του βρέφους πριν και μετά τον τοκετό, κάλυψη δαπανών προγεννητικού ελέγχου και εκείνων της τεχνητής γονιμοποίησης, διεύρυνση των κέντρων οικογενειακού προγραμματισμού, εισαγωγή του μαθήματος «Οικογενειακή ζωή» στη μέση εκπαίδευση).
4)Αναβάθμιση ιατρικών και κοινωνικών υπηρεσιών σε βρέφη, παιδιά και μητέρες ιδίως στις αγροτικές, ορεινές και παραμεθόριες περιοχές ακόμη και με κινητές Μονάδες.
5)Θέσπιση ευνοϊκού εργασιακού πλαισίου για την έγκυο και τη μητέρα (εργασιακές διευκολύνσεις γονέων, χορήγηση αδειών λοχείας, επέκταση και βελτίωση του υπάρχοντος δικτύου των κρατικών βρεφονηπιακών σταθμών και των ολοήμερων νηπιαγωγείων και δημοτικών σχολείων).
6)Τροποποίηση του νόμου για την υιοθεσία ενός παιδιού, επειδή είναι πολύπλοκος και γραφειοκρατικός, με αποτέλεσμα να υπάρχουν ιδρύματα με πολλά παιδιά που έχουν εγκαταλειφθεί και οι διαδικασίες να αποτρέπουν την υιοθεσία.
7)Ποσοτικός και ποιοτικός έλεγχος της διαμονής και απασχόλησης των ξένων μεταναστών.
5. ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Στην Ελλάδα της κρίσης, όπου προτεραιότητα είναι η λιτότητα, το πρόβλημα της υπογεννητικότητας παραπέμπεται στο μέλλον. Η πραγματικότητα όμως είναι αμείλικτη. Εάν δεν αντιμετωπίσουμε το μεγάλο αυτό μας πρόβλημα, οδηγούμαστε μαθηματικά στην μελλοντική μας ανυπαρξία.
Οι Ένοπλες Δυνάμεις της χώρας μας με δεδομένο το ότι υποδέχονται όλο το νεαρό ανδρικό πληθυσμό, θα μπορούσαν να παίξουν ουσιαστικό ρόλο ως ένα επιπλέον εκπαιδευτικό και παιδαγωγικό σύστημα. Αυτό το εκπαιδευτικό σύστημα θα μπορούσε να βασισθεί σε μια αμφίδρομη σχέση που η μια κατεύθυνση θα αφορούσε στην ικανοποίηση των αναγκών και στην ολοκλήρωση του κάθε ατόμου ξεχωριστά και η άλλη στην καλλιέργεια κοινωνικής συνείδησης, αποδοχής των κανόνων της ομάδας και της προσφοράς σ’ αυτήν. Αυτό όμως προϋποθέτει την αποδοχή του στρατιωτικού περιβάλλοντος από μέρους της κοινής γνώμης ως τέτοιου συστήματος και την ανάπτυξη θετικής στάσης απέναντί του, αλλά την προετοιμασία και την ουσιαστική προσπάθεια των στελεχών των Ενόπλων Δυνάμεων προς την κατεύθυνση αυτή.
Ως κοινωνική ομάδα, με την ιεραρχική της διάταξη και τον ιδιαίτερο τρόπο οργάνωσής της, μπορεί να αναδεικνύεται στα μάτια των νεοσυλλέκτων, ως η πλέον δίκαιη, ευνομούμενη, ενάρετη και συγχρόνως φιλελεύθερη, μέσα στην οποία το κάθε μέλος εργάζεται συνειδητά για το κοινό αγαθό( άλλωστε παρακαταθήκη γι’αυτό αποτελεί το γεγονός ότι έρχονται πρώτες στις δημοσκοπήσεις στην αποδοχή και εμπιστοσύνη του ελληνικού λαού με ποσοστό πάνω από 80%).
Προς την κατεύθυνση αυτή κινούμενες θα πρέπει να αναλάβουν μια τεράστια εκστρατεία, με στόχο να αποτελέσουν αυτές τον πρώτο φορέα της χώρας που θα συμβάλλει ουσιαστικά και αποτελεσματικά στην ανάσχεση του μεγάλου αυτού προβλήματος που ακούει στο όνομα « Δημογραφικό».