Συνέντευξη Υπουργού Εθνικής Άμυνας Νίκου Δένδια στην εκπομπή του Άρη Πορτοσάλτε, στον ραδιοφωνικό σταθμό Σκάι 100,3
Ο Υπουργός Εθνικής Άμυνας, Νίκος Δένδιας, παραχώρησε συνέντευξη χθες, Παρασκευή 19 Ιανουαρίου 2024, στην εκπομπή του Άρη Πορτοσάλτε, στον ραδιοφωνικό σταθμό Σκάι 100,3.
Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της συνέντευξης:
Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Κύριε Δένδια, καλημέρα σας.
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Καλημέρα. Καλημέρα στους ακροατές σας.
Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Καλή χρονιά σας εύχομαι. Να πάνε όλα καλά.
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Σε όλους μας.
Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Χαίρομαι πολύ, πρώτα απ’ όλα διότι βλέπω ότι παρόντος στο Υπουργείο και υπό τον κύριο Πρωθυπουργό φυσικά, η Κυβέρνηση έχει συγκεκριμένες απόψεις, απολύτως συγκεκριμένες απόψεις σε ό,τι αφορά στην οργάνωση της άμυνάς μας, της Εθνικής Άμυνας, σε επίπεδο στρατεύματος, αντιλήψεων, μια καινούρια λογική. Και νομίζω ότι έχετε δώσει και έναν τίτλο, όπως το είδα στη συνέντευξή σας την περασμένη Κυριακή στην Καθημερινή, στον Βασίλη Νέδο. Θέλετε να μας περιγράψετε πώς θέλετε να δουλέψετε για τις Ένοπλες Δυνάμεις του 2030. Ποια είναι λοιπόν αυτή αντίληψη;
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Το είπατε καλύτερα από μένα. Ο κάθε άνθρωπος καταλαβαίνει ότι βρισκόμαστε σε μία πλήρη φάση μετάβασης. Τίποτα δεν θα είναι αύριο όπως ήταν χθες. Πρέπει λοιπόν και οι Ένοπλες Δυνάμεις μας να εξελιχθούν. Να παρακολουθήσουν τους καιρούς. Γιατί; Διότι αντιμετωπίζουμε υπαρκτές και μεγάλες απειλές. Δεν είμαστε, λέω πάντοτε, το Λουξεμβούργο. Είμαστε σε μία γεωγραφική περιοχή. Αυτή τη στιγμή έχουμε τρεις πολέμους γύρω μας. Πρέπει να είμαστε έτοιμοι για οτιδήποτε. Έχουμε χωρίσει σε τρεις διαφορετικούς τομείς τα θέματα μεταρρύθμισης των Ενόπλων Δυνάμεων,: Τα οπλικά συστήματα, την καινοτομία, δηλαδή την ανάγκη να παράξουμε και να αγοράζουμε και ελληνικά συστήματα, και επίσης να μετέχουμε και σε συμπαραγωγές εκτός της χώρας. Το ονόμασα στη συνέντευξη, να μην αγοράζουμε πια μόνο από το «ράφι» και το τρίτο είναι το ανθρώπινο δυναμικό μας. Να εξασφαλίσουμε καλύτερες συνθήκες για τα στελέχη των Ενόπλων Δυνάμεων, αλλά επειδή εγώ προσωπικά και η Κυβέρνηση Μητσοτάκη πιστεύει στο στρατό των πολιτών και πρέπει να σας πω πως νομίζω και ότι το πιστεύει η ελληνική κοινωνία στο σύνολό της, πρέπει να μεταρρυθμίσουμε και τη θητεία, να μετατρέψουμε τη «θητεία – αγγαρεία» σε μία «θητεία – ευκαιρία». Δηλαδή, να δημιουργούμε εκπαιδευμένους πολίτες και όσοι από αυτούς θέλουν, να μετέχουν σε έναν κύκλο εφεδρείας, που να καθιστά πιο αξιόμαχους τους ίδιους και μεγαλύτερες τις δυνατότητες των Ενόπλων Δυνάμεων.
Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Ωραία, να αρχίσουμε από το ανθρώπινο δυναμικό που είναι, δεν ξέρω…
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Πάντοτε το σημαντικότερο.
Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Πολύ καλά τα οπλικά συστήματα, αλλά και οι ανθρώπινοι πόροι φαντάζομαι, νομίζω θα μοιραστούμε την ίδια άποψη. Ωραία, βλέπω λοιπόν ότι έχετε μια καινούρια αντίληψη στο πώς θέλετε να οργανωθεί πλέον ο στρατός, το ίδιο το στράτευμα, πριν πάμε στη θητεία.
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Σε έναν μεγάλο βαθμό κύριε Πορτοσάλτε, κατ΄ αρχάς δε χρειάζεται να επανεφεύρουμε τον τροχό. Εμείς τι κάναμε; Επιλέξαμε ένα ξένο πρότυπο, επιλέξαμε τη Φιλανδία, χώρα-μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, χώρα που έχει έναν πολύ μεγάλο επιθετικό γείτονα, χώρα που μπήκε στο ΝΑΤΟ, χώρα που έχει μια μεγάλη στρατιωτική παράδοση. Βεβαίως, το μοντέλο της θα προσαρμοστεί στα ελληνικά δεδομένα. Τον επόμενο μήνα θα πάω στο Ελσίνκι για να έχουμε μια σειρά συζητήσεων για το πώς και τι.
Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Τι κάνουν εκείνοι, μπορείτε να μας πείτε με δυο γραμμές;
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Έχουν μικρή σχετικά στρατιωτική θητεία, με πολύ όμως σοβαρό κύκλο εκπαίδευσης.
Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Ποιου χρόνου, ποιας τάξεως;
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Της τάξεως των μηνών.
Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Κάτω από εννέα μήνες δηλαδή;
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Ακριβώς. Προσπαθείτε να με οδηγήσετε να πω αριθμό που το αποφεύγω για να μην αρχίσουν να γράφουν μείωση θητείας, αύξηση θητείας και τα λοιπά…
Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Όχι, όχι, μα θα τα κουβεντιάσουμε έτσι κι αλλιώς, αλλά απλώς για να πιάσουμε λίγο το τι γίνεται.
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Μιλάμε για θητείες που υπολείπονται ακόμα μερικές φορές και των εννέα μηνών, σε μερικές περιπτώσεις όμως στελεχών τους μπορεί και να τον υπερβαίνουν. Λοιπόν, λίγοι μήνες, σκληρής εκπαίδευσης όμως, έτσι; Όχι αγγαρείας, όχι σκοπιάς, αλλά εκπαίδευσης, βαριάς εκπαίδευσης.
Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Μαθαίνεις δηλαδή, διαβάζεις και μαθαίνεις.
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Ξέρεις πώς θα χρησιμοποιήσεις τα οπλικά συστήματα κι επίσης γίνεσαι ένας ψηφιακός στρατιώτης, μπορείς να χρησιμοποιήσεις τις νέες τεχνολογίες. Και από κει και πέρα σε τακτά χρονικά διαστήματα επανεκπαίδευση, συμμετοχή σε συγκεκριμένη μονάδα, εάν γίνει επιστράτευση ξέρεις πού θα πας, δεν αρχίζεις και τρέχεις γενικά ανά την επικράτεια ψάχνοντας να βρεις το πού.
Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Αλλά ξέρεις να δουλέψεις και να χειριστείς το μηχάνημα που σου έχει μάθει.
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Ακριβώς ή το καινούριο μηχάνημα που έχουν αποκτήσει οι Ένοπλες Δυνάμεις, διότι και αυτό εξελίσσεται. Εξελίσσονται τα συστήματα, εξελίσσονται οι δυνατότητες, εξελίσσονται τα σχέδια. Αυτό λοιπόν, με μια βασική αναδιοργάνωση όμως και των μονάδων μας, διότι έχουμε πάρα πολλές μονάδες εμείς, έχουμε ίσως περισσότερους σχηματισμούς από ότι έχει ο αμερικανικός στρατός.
Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Άρα κάποια στρατόπεδα θα κλείσουν;
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Δεν είναι θέμα ξέρετε να κλείσουν, αλλά πώς θα αξιοποιηθούν.
Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Να αξιοποιηθούν αλλιώς, ναι σύμφωνοι, επειδή το σύστημά μας είναι…
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Είστε έμπειρος…
Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Είναι από λίγο έως πολύ πελατειακό το πολιτικό μας σύστημα, όταν ακουμπούμε θέματα νοσοκομείων στρατοπέδων, που πολλές φορές τοποθετήθηκαν εκεί γιατί έπρεπε να γίνουν κάποια «χαρίσματα» στις τοπικές κοινωνίες, μη χαθούμε σε αυτό, το αντιλαμβανόμαστε. Θα γίνουν με τον καλύτερο τρόπο φαντάζομαι. Αλλά πριν προχωρήσουμε, ξέρετε, σε ό,τι αφορά τη διαρρύθμιση του στρατεύματος νομίζω ότι έγινε μια κατά την ταπεινή μου γνώμη κορυφαία επιλογή, διότι θαύμασα το βιογραφικό του νέου Αρχηγού Γενικού Επιτελείου Ενόπλων Δυνάμεων. Τιμούμε τον κύριο Κωνσταντίνο Φλώρο σε κάθε περίπτωση γιατί έδωσε στίγμα την τελευταία τετραετία έτσι δεν είναι; Σαφέστατα.
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Μακράς και ευδόκιμης παρουσίας υπό δυσχερέστατες συνθήκες, όπως και το σύνολο της απερχόμενης ηγεσίας τους οποίους τιμώ και σέβομαι.
Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Και καλωσορίζουμε τον «πληροφορικάριο» ΓΕΕΘΑ. Θαύμασα το βιογραφικό ενός ανθρώπου ο οποίος μαζί με τη Σχολή Ευελπίδων και ό,τι άλλες στρατιωτικές σχολές έχει παρακολουθήσει και έχει αποφοιτήσει ο άνθρωπος, δεν τα ξέρω σε λεπτομέρειες, εγώ όμως εκεί που κόλλησα είναι ότι διάβασα πως είναι διδάκτωρ, με άριστα μάλιστα, του Τμήματος Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Ηλεκτρονικών Υπολογιστών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου. Από εδώ αρχίζουν όλα κατά την ταπεινή μου γνώμη.
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Πολύ σωστά το παρατηρήσατε και θα δείτε τις επόμενες μέρες στο νομοσχέδιο το οποίο θα εμφανιστεί για την καινοτομία στις Ένοπλες Δυνάμεις, θα υπάρχει και ειδικό κεφάλαιο στο οποίο θα συστήσουμε Σώμα Πληροφορικής. Πρέπει να περάσουμε στη νέα εποχή. Και το 2030 είναι μια ημερομηνία η οποία μας επιτρέπει να σχεδιάσουμε ανάποδα τι πρέπει να έχει γίνει μέχρι τότε, ώστε εκείνη την ημερομηνία η χώρα να έχει τις Ένοπλες Δυνάμεις που κρίνεται σήμερα ότι χρειάζεται να έχει.
Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Φαντάζομαι και οι αρχηγοί των τριών Κλάδων συμβαδίζουν στη συναντίληψη ή πρώτα από όλα στα τυπικά και ουσιαστικά προσόντα. Δεν ξέρω πως τα μετράτε εσείς στο στράτευμα, αλλά φαντάζομαι ότι υπάρχει συναντίληψη.
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Μελέτησα πάρα πολύ τις επιλογές πριν τις εισηγηθώ στον Πρωθυπουργό και στο ΚΥΣΕΑ. Είναι μια συνεκτική ομάδα ανθρώπων, η οποία έχει κοινή αντίληψη καταρχήν για την διαλειτουργικότητα, γιατί αυτή τη στιγμή δεν μπορούμε να χωρίζουμε όπως παλιά Ναυτικό, Αεροπορία κλπ. Πρέπει όλοι να λειτουργούν ως ενιαία ομάδα υπό την ηγεσία του Αρχηγού ΓΕΕΘΑ. Είναι άνθρωποι που πιστεύουν στην διαλειτουργικότητα, αλλά πιστεύουν επίσης και στην ανάγκη ταχύτατου εκσυγχρονισμού. Χωρίς να σταματήσουν σε αυτό που πολύ σωστά είπατε προηγουμένως, στο κόστος. Διότι ξέρετε, εάν υπάρχει κόστος, το κόστος πρέπει να το πάρει το πολιτικό σύστημα και η πολιτική. Οι ηγέτες των Ενόπλων Δυνάμεων αυτό το οποίο πρέπει να φροντίζουν είναι το ανθρώπινο δυναμικό, τα συστήματα και το αξιόμαχο. Η συνταγματική τους υποχρέωση είναι να προασπίζουν την πατρίδα. Δεν είναι να κοιτάνε τι έχει κόστος και τι δεν έχει κόστος.
Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Και με ορθολογισμό να πάρουν τις αποφάσεις τους, έτσι δεν είναι;
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Επ΄ αυτού…
Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Έχετε έναν ολόκληρο χάρτη της Ελλάδας, έναν γεωγραφικό χώρο 135 χιλιάδων τετραγωνικών.
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Δεν είμαστε πολύ μεγάλοι αλλά είμαστε αρκετοί, δόξα τω Θεώ.
Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Σε αυτόν το χώρο λοιπόν όπου ζούμε και συμβιώνουμε ως κοινωνία όλοι οι άνθρωποι, εκεί λοιπόν θα βάλετε κάτω τα σχέδιά σας. Αλλά διάβασα κάτι άλλο που το βρίσκω επίσης ενδιαφέρον. Διδάσκεται το στράτευμα από τον πόλεμο που προέκυψε από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Και από τον Καύκασο, την επίθεση των Αζέρων στους Αρμένιους στο Ναγκόρνο Καραμπάχ και ακόμη από την κατάσταση που έχει δημιουργηθεί στη Λωρίδα της Γάζας.
Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Και εκεί μέσα διάβασα, πάλι τις απόψεις σας την περασμένη Κυριακή, ήταν πολύ ωραία συνέντευξη πραγματικά.
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Καλοσύνη σας.
Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Όχι, κοιτάξτε, εγώ προσπαθώ, διαβάζω, αλλά τα θέλω και συνοπτικά. Δηλαδή δεν μπορώ να εξειδικεύσω, δεν είμαι ειδικευμένος στην Άμυνα, στα ζητήματα Αμύνης και για αυτό βρήκα δύο τρία πράγματα που ήταν πολύ ενδιαφέροντα. Κάτι είπατε ότι θα θέλατε να αυτονομηθούν, δηλαδή να υπάρχει μία μεγαλύτερη δυνατότητα αυτονομίας σε ομάδες αξιωματικών, να αυτενεργούν.
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Μάλιστα. Η Ουκρανία μας δίδαξε, καταρχήν, επί του πεδίου, και θα έρθω μετά και στο επίπεδο του σχεδιασμού, ότι πρέπει να λαμβάνεται απόφαση και στο χαμηλό επίπεδο, δηλαδή στο επίπεδο της διμοιρίας, στο επίπεδο του λόχου και να μην περιμένουμε εξ ύψους την «φώτιση» ώστε ο κάθε αξιωματικός απλώς να διατάσσει. Πρέπει να δημιουργήσει τέτοιο απόθεμα γνώσης και κρίσης ώστε να μπορεί υπό συνθήκες να αναλάβει πρωτοβουλία. Αυτό ήταν, οφείλω να σας πω, η βασική αντίληψη του γερμανικού γενικού επιτελείου από τον προηγούμενο αιώνα, αυτό που έφτιαξε τη Γερμανία, ανεξαρτήτως του πώς εξελίχθηκε μετά. Αλλά από την άλλη, στην Ουκρανία φάνηκε ότι αυτό είναι απαραίτητο. Δεν μπορείς να περιμένεις ο Αρχηγός ΓΕΕΘΑ να σου δώσει οδηγία για το τι θα κάνεις για μία διμοιρία, παραδείγματος χάριν, στα Δωδεκάνησα σε στιγμή κρίσης. Υπάρχει και κάτι άλλο, όμως, διαφορετικό, στο επίπεδο του σχεδιασμού. Αυτό το οποίο θέλουμε για τις σύγχρονες ελληνικές ένοπλες δυνάμεις είναι ο οποιοσδήποτε αξιωματικός να έχει το θάρρος της γνώμης του στο επίπεδο του σχεδιασμού. Αφ’ ης δοθεί η διαταγή στις ένοπλες δυνάμεις η διαταγή πρέπει να εκτελεστεί, τελεία και παύλα. Αλλά στο επίπεδο του σχεδιασμού πρέπει και ο κατώτερος να έχει το θάρρος της γνώμης του και να διαφωνεί με τον ανώτερο. Πρέπει να λέει την άποψή του. Εάν διαβάσει κανείς με προσοχή τη στρατιωτική ιστορία του Ισραήλ, ό,τι και να είναι, παρά τις ατυχίες που είχαν συνολικά, είναι ένα από τα πιο επιτυχημένα παραδείγματα στην ιστορία του πλανήτη, θα δει πόσο ενεθάρρυναν τους κατώτερους αξιωματικούς να έχουν την όποια γνώμη είχαν. Πρέπει, λοιπόν, και εμείς να δημιουργήσουμε μία κουλτούρα συλλογικής σκέψης, πριν καταλήξει ο ανώτερος αξιωματικός, που έχει και την ευθύνη στην απόφαση και την εντολή. Αυτό θέλω να το περάσουμε στο DNA. Αυτή τη στιγμή έχουμε εξαιρετικά ικανούς και μορφωμένους αξιωματικούς. Και μάλιστα με τον τρόπο που θα μεταρρυθμίσουμε και τις στρατιωτικές σχολές, ανοίγω παρένθεση για να σας πω ότι θα φροντίσουμε να γίνονται διδακτορικά και έρευνα, πρωτογενής έρευνα στις στρατιωτικές σχολές, κλείνω την παρένθεση…
Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Φαντάζομαι συνδεδεμένη και με τη βιομηχανία την αμυντική, αλλά να το δούμε αυτό στο κεφάλαιο της αμυντικής βιομηχανίας.
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Απολύτως στο νέο σύστημα που φτιάχνουμε. Θέλουμε, λοιπόν, τα στελέχη αυτά για τα οποία, ας μην κοροϊδευόμαστε, θα έχει δαπανηθεί χρήμα του Έλληνα φορολογούμενου για να μορφωθούν, αυτό το οποίο έχουν αποκομίσει ως γνώση και κρίση να το εκφράζουν στον σχεδιασμό ώστε να μπορέσουμε να έχουμε τον καλύτερο κοινό παρονομαστή.
Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Μπορώ να ανοίξω μία παρένθεση, παρακαλώ;
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Ναι.
Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Σας ευχαριστώ πολύ, για να μου φύγει ο καημός. Το σκέφτομαι πάρα πολλές φορές, το έχω διατυπώσει. αλλά τώρα μια που έχετε την αρμοδιότητα να το θέσω ευθέως, οι Έλληνες πολίτες με τη φορολογία μας δαπανούμε ποσά για την εκπαίδευση των στελεχών των Ενόπλων Δυνάμεων. Αλήθεια, αυτή η ιστορία όταν γίνονται οι κρίσεις, να χάνονται ολόκληρες τάξεις επειδή τον συμμαθητή τον αποστρατεύετε και στο μεταξύ φεύγουν άνθρωποι οι οποίοι έχουν εκπαιδευτεί και έχουμε πληρώσει και καλώς, δεν το συζητώ, καλώς τους εκπαιδεύσαμε… Πώς μπορεί αυτή η συγκεντρωμένη γνώση να επαναξιοποιηθεί; Καταλαβαίνω, δεν μπορώ να μπω στη διάρθρωση του στρατεύματος. Δεν θέλω να χαλάω την τάξη, αλλά γιατί να χάνεται αυτή η γνώση; Γιατί να σπαταλιέται;
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Θα σας απαντήσω. Κατ’ αρχήν, έχετε δίκιο στη διάγνωση του προβλήματος. Είναι πρόβλημα.
Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Και αν μου επιτρέπετε, πολύ καλά κάνει ο ιδιωτικός τομέας και εκμεταλλεύεται όλη αυτή τη γνώση, έτσι; Αλλά είναι ένα, πώς να το πω, είναι μία στρωμένη κατάσταση που τους παρέχεται στον ιδιωτικό τομέα. Πρέπει να πει και ένα ευχαριστώ κάποτε.
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Υπάρχει ένας σχεδιασμός για αυτό. Δεν είναι κάτι που θα εφαρμοστεί αύριο το πρωί. Θέλει μεγάλη προσοχή. Όμως, η λογική είναι η λογική της παράλληλης επετηρίδας. Δηλαδή, ένα μεγάλο κομμάτι αυτού του ανθρώπινου κεφαλαίου να παραμένει για μακρά σειρά ετών και να μην μπαίνει στην τελική λογική των κρίσεων που εξ’ ανάγκης, για λόγους ιεραρχίας, οδηγεί και σε αποστρατείες. Ο μεγαλύτερος αριθμός δηλαδή να διασώζεται μέσα από μία παράλληλη επετηρίδα και ένας μικρός αριθμός ο οποίος το επιδιώκει, το θέλει, το επιθυμεί και έχει τα προσόντα, μόνο αυτός να μπαίνει στον κλειστό κύκλο, ένα numerus clausus που οι κρίσεις να οδηγούν και σε αποστρατεία.
Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Έτσι ώστε να ξεχωρίσουμε τους δρόμους της ανελίξεως στην ιεραρχία από την κομματική επιλογή κύριε Υπουργέ. Δεν ξέρω αν είναι…
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Καλά κάνατε και το θίξατε. Νομίζω, θα μου επιτρέψετε…
Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ:
Αν μπαίνω σε πιο βαθιά νερά…
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Όχι, δεν υπάρχει κανένα ζήτημα. Ίσα – ίσα, με λεπτότητα διατυπώνετε την έμμεση «κριτική». Για το κριτήριο της επιλογής θα μου επιτρέψετε να είναι περήφανος. Δεν υπήρχε το παραμικρό στοιχείο που να συναρτά τις επιλογές, είτε με τη Νέα Δημοκρατία, είτε με πολιτικό σχεδιασμό, είτε με κομματικό. Κανένα. Μηδέν. Και αυτό φάνηκε και προς τιμήν τους.
Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Πολλές φορές γίνεται και από την αντίστροφη αυτό. Όχι ευθέως. Μπορώ να διατυπώσω την κριτική μου για το πολιτικό σύστημα, το διατυπώνω.
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Εγώ δεν γνωρίζω τις πολιτικές απόψεις της νέας ηγεσίας των Ενόπλων Δυνάμεων. Δεν τις γνωρίζω.
Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Πολύ καλά.
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Και αυτό φάνηκε και από τη σοβαρότατη και επαινετέα αντίδραση του συνόλου της αντιπολίτευσης σε αυτές τις επιλογές. Δεν βρέθηκε οιοσδήποτε να πει μία κουβέντα για τους ανθρώπους αυτούς που επελέγησαν.
Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Προχωρούμε τώρα στη θητεία. Είπαμε η θητεία να είναι αξιοποιήσιμη για τον άνδρα ή την κυρία, τη γυναίκα που θέλει να ενταχθεί στο Σώμα.
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Σωστά το λέτε. Και τη γυναίκα. Έχουμε 15% γυναίκες στελέχη. Η διάθεσή μας και η πρόθεσή μας είναι να αυξήσουμε τον αριθμό. Οι γυναίκες είναι ένα πολύ σημαντικό κεφάλαιο και της κοινωνίας.
Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Βλέπω συνεντεύξεις τους από εκπομπές συναδέλφων μου, με πόσο επαγγελματισμό, υπερηφάνεια, οι κυρίες είναι μπροστάρηδες, είναι μπροστά σε όλα τα καθήκοντά τους.
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Είναι εξαιρετικές και πολύ σοβαρές. Υπάρχει η εντύπωση ίσως σε πολλούς ότι υπηρετούν μόνο σε θέσεις γραφείου. Δεν είναι καθόλου έτσι, μπορεί να τις δείτε στις φρεγάτες, στις πυραυλακάτους, στα άρματα μάχης.
Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Σε μάχιμες μονάδες.
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Οπουδήποτε μπορείτε να δείτε πλέον γυναίκες και θα δείτε και αυξανόμενο τον αριθμό των γυναικών. Εάν θέλετε, για έναν ποιοτικό λόγο, δεν μπορούμε να πετάμε το μισό μας ανθρώπινο κεφάλαιο. Και για έναν αριθμητικό λόγο, δεν είμαστε αρκετοί, οι Έλληνες είμαστε μόνον 11 εκατομμύρια, δεν μπορούμε να αυτοπεριοριστούμε στα 5,5 εκατ. στρατευσίμων και τα υπόλοιπα 5,5 να κάθονται να κοιτάνε.
Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Θα είναι χρήσιμη γνώση για την πολιτική ζωή των στρατιωτών η γνώση που θα παίρνουν από το στράτευμα; Θα θέλατε δηλαδή να πάρουν έναν προσανατολισμό ενδεχομένως και να θέλουν να μείνουν και στο στράτευμα φαντάζομαι.
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Μακάρι, γιατί ο Στρατός το επόμενο διάστημα θα μπει σε μια λογική να πείσει ανθρώπινα ταλέντα να έρθουν στις Ένοπλες Δυνάμεις, χρειαζόμαστε ανθρώπινους πόρους υψηλής ποιότητας, όπως κάθε ζωντανός οργανισμός. Από την άλλη όμως και σε αυτούς που δεν θα θελήσουν να μείνουν στις Ένοπλες Δυνάμεις και αυτοί θα είναι βεβαίως η πλειοψηφία, το διάστημα αυτό θα έχει δώσει και ψηφιακές δεξιότητες και μια μέθοδο σκέψης και εφόσον το επιθυμούν πιστοποίηση σε συγκεκριμένα επαγγέλματα που θα είναι χρήσιμα κατ΄ αρχάς πρώτα στις Ένοπλες Δυνάμεις όσο υπηρετούν, αλλά μετά και στους ίδιους αφού αφυπηρετήσουν. Έχουμε έρθει σε επαφή παραδείγματος χάρη με τον ΣΕΒ και άλλες επαγγελματικές οργανώσεις, ξέρουμε κι έχουμε χαρτογραφήσει ποια επαγγέλματα ζητά η ελληνική οικονομία και η ελληνική αγορά. Σε μεγάλο βαθμό αυτά τα επαγγέλματα είναι εξαιρετικά χρήσιμα και απαραίτητα στις ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις. Θα δημιουργήσουμε λοιπόν μία μείξη εκπαίδευσης, που θα επιτρέπει την κάλυψη και των δύο αυτών αναγκών και θα δώσει προσόντα στους ανθρώπους αυτούς που θα βγουν στην αγορά.
Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Θέμα χρόνου θα τεθεί; Δηλαδή θα συζητηθεί, θέμα χρόνου θητείας;
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Ξέρετε, με ρωτάνε συνεχώς και απαντώ: Όσο περισσότερο μένει κανείς αν η θητεία δεν είναι χρήσιμη απλώς χάνει τον δικό του χρόνο και το χρόνο του ελληνικού στρατεύματος. Εάν η θητεία είναι χρήσιμη, ο υπάρχων χρόνος είναι απολύτως επαρκής.
Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Μάλιστα. Όλα αυτά έχουν μπει ήδη μπροστά κύριε Δένδια;
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Έχουμε μία σειρά που ακολουθούμε, το πρώτο το οποίο θα κάνουμε κατ΄ αρχήν είναι να φέρουμε την καινοτομία.
Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Ποιος είναι ο «μπλε φάκελος» που δώσατε στους Αρχηγούς και στον Αρχηγό ΓΕΕΘΑ;
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Αυτό θα μου επιτρέψετε λόγω του συγκεκριμένου Υπουργείου να μην το πω, όμως υπάρχει σας διαβεβαιώ πλήρης συναντίληψη και χρονοδιάγραμμα. Μάλιστα είτε υπηρεσιακά, είτε και λιγότερο υπηρεσιακά, κοινωνικά, φάγαμε μαζί προχθές το βράδυ, βάλαμε τα πράγματα σε μια ολόκληρη σειρά για το πώς πρέπει να πάμε, διότι είναι ένας τεράστιος οργανισμός 100 και πλέον χιλιάδων ανθρώπων, έτσι; Δεν είναι εύκολο να στρίψει, μην κοροϊδευόμαστε τώρα. Δεν χτυπάμε παλαμάκια και αλλάζει πορεία το στράτευμα. Όμως σιγά-σιγά, καταρχήν από πάνω προς τα κάτω, αλλά σε δεύτερη φάση και από κάτω, θα δείτε πως θα δρομολογηθούν αυτές οι αλλαγές.
Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ:
Αρκεί να περάσεις από την πίσω πλευρά του Υπουργείου Αμύνης, τον δρόμο την ώρα που τελειώνει το 8ωρο και από την έξοδο των αυτοκινήτων για να κρίνει κανείς πόση ώρα είσαι στην αναμονή για να διασχίσεις το δρόμο εκεί στο Νέο Ψυχικό, αντιλαμβάνομαι. «Μεγάλο καράβι», έχετε δίκιο. Σε ό,τι αφορά στους εξοπλισμούς, από τα μηνύματα που έχω πάρει, γιατί σας έχω αναγγείλει από εχθές, από όλες τις πλευρές, είναι μια αγωνία η οποία διατυπώνεται από το κοινό, από τους συμπολίτες μας, ως προς τις προμήθειες του Πολεμικού Ναυτικού, κύριε Δένδια.
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Θα το απαντήσουμε και αυτό.
Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Εκεί στις φρεγάτες έχουν εστιάσει, οι συμπολίτες δηλαδή οι συμπατριώτες, φαίνεται το κύριο ενδιαφέρον τους. Πάμε να δούμε τώρα στο δεύτερο σκέλος της συζήτησής μας αυτό το θέμα των εξοπλισμών. Αλλά, πριν πάμε στους εξοπλισμούς, θα ήθελα την άποψή σας, μια γενική περιγραφή της καταστάσεως. Πού είμαστε τώρα, πρώτα απ’ όλα είπαμε προηγουμένως ότι έως το 2030 θέλετε να κάνετε μια πλήρη αναδιοργάνωση, η Κυβέρνηση, εσείς, ο Πρωθυπουργός, θέλετε να κάνετε μια πλήρη μαζί με τα στελέχη των Ενόπλων Δυνάμεων, μια πλήρη αναδιοργάνωση σε όλη την αντίληψη του στρατεύματος, από τη θητεία μέχρι τις παραγωγικές σχολές και την ίδια διοργάνωση του στρατού. Έχουμε ένα χρόνο, ένα άνοιγμα 5 – 6 χρόνων επί της ουσίας, έτσι δεν είναι; Σε αυτό το άνοιγμα του χρόνου υπάρχει μία καλή συγκυρία αυτόν τον τελευταίο καιρό, το τελευταίο έτος, με αυτή τη σύγκλιση σε μία αντίληψη ενός διαλόγου με την Τουρκία. Δεν ξέρουμε πόσο θα κρατήσει αυτό, αλλά μας δίνει…
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Πάντως όσο κρατάει η «νηνεμία» είναι πάρα πολύ καλό και για τις δύο χώρες.
Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Βλέπετε ότι σε αυτό το περιθώριο κερδίζουμε χρόνο. Έτσι δεν είναι;
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Πρέπει να αξιοποιήσουμε αυτό τον χρόνο όχι μόνο όσον αφορά την Τουρκία. Διότι ποτέ και στην προηγούμενη ιδιότητά μου δεν έβλεπα την ελληνική πολιτική ως απλή αντίστιξη της Τουρκίας και της τουρκικής πολιτικής. Η περιοχή μας δεν πρόκειται να ηρεμήσει δυστυχώς, μακάρι αλλά δεν πρόκειται, κατά συνέπεια η χώρα πρέπει να είναι έτοιμη για τις κρίσεις του μέλλοντος. Οι Ένοπλες Δυνάμεις είναι ένα απαραίτητο εργαλείο, αφενός της εξωτερικής πολιτικής της χώρας, αφετέρου της εσωτερικής ασφάλειας της χώρας. Ασφάλειας υπό την ευρύτατη έννοια, αναφέρομαι ακόμα και στις προκλήσεις που δημιουργούνται από την περιβαλλοντική αλλαγή. Πρέπει λοιπόν αυτό το διάστημα να το εκμεταλλευθούμε κατά τον καλύτερο τρόπο, πρέπει να τεθεί ένα χρονικό σημείο, το χρονικό σημείο ετοιμότητας είναι το 2030.
Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Ναι, ας πούμε ένα παράδειγμα, είναι η συμμετοχή της Ελλάδος στην περιφρούρηση θαλασσίου χώρου, τώρα που έχουμε θέματα στον Κόλπο. Είναι κατά την άποψή σας αυτόματη η αντίληψη της συμμετοχής της Ελλάδος ως χώρα, η οποία στη ναυσιπλοΐα και στον εφοπλισμό είναι στις πρώτες θέσεις παγκοσμίως;
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Στενά αυτόματη κύριε Πορτοσάλτε όχι, αλλά ως διαδικασία προστασίας των ελληνικών κατ΄ αρχήν συμφερόντων, βεβαίως. Δεν μπορούμε να είμαστε η μεγαλύτερη δύναμη στο εμπορικό ναυτικό στον πλανήτη, δεν μπορούμε να είμαστε μια χώρα που διεκδικεί σημαίνοντα ρόλο στην εξέλιξη του Δικαίου της Θάλασσας, δεν μπορούμε να είμαστε μία χώρα η οποία ισχυρίζεται ότι οι θαλάσσιες οδοί επικοινωνίας πρέπει να παραμένουν ανοιχτές και από την άλλη οποτεδήποτε δημιουργείται κρίση να παρακολουθούμε τους άλλους και να μην αρθρώνουμε λόγο. Θα καταστούμε άνευ οιασδήποτε επιρροής. Όταν ήμουν Υπουργός Εξωτερικών έτρεχα στη Τζαμάικα και στο Μοντέγκο Μπέι για να μπορέσει η χώρα να έχει μια συμμετοχή στο γίγνεσθαι της εξέλιξης του Δικαίου της Θάλασσας. Αυτή τη στιγμή υπάρχει υπαρκτή και προφανής απειλή στην περιοχή μας, δίπλα μας, στην Ερυθρά Θάλασσα. Η Ελλάδα η οποία ισχυρίζεται ότι είναι σημαντικότατη ναυτική δύναμη δικαιούται να είναι απλώς σιωπηρός παρατηρητής; Δεν γίνονται αυτά τα πράγματα, δεν γίνονται. Αυτή θα είναι μια άλλη Ελλάδα. Εάν επιδιώκουμε αυτή την Ελλάδα, την συρρικνωμένη, την εσωστρεφή, την αδιάφορη και τη μη αναπτυσσόμενη, τότε καλώς. Αλλά εμείς συνυπογράφουμε ένα άλλο μοντέλο για την πατρίδα μας.
Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Σε ό,τι αφορά στην κλιματική αλλαγή μία γραμμή και σε αυτό, δηλαδή ποια είναι η συμβολή των Ενόπλων Δυνάμεων στο θέμα της κλιματικής αλλαγής.
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Θα δημιουργηθούν ειδικές μονάδες μεικτής χρήσης. Ήδη έχει δημιουργηθεί η σχετική Διεύθυνση και ήδη έχει τοποθετηθεί Στρατηγός επικεφαλής. Θα δημιουργηθούν ειδικές μονάδες, κατάλληλα εκπαιδευμένες, οι οποίες σε περιπτώσεις όπως της Θεσσαλίας, μακριά το κακό, να μπορούν αμέσως να συνεισφέρουν στην προστασία της ζωής και της περιουσίας των Ελλήνων πολιτών. Δυστυχώς δεν έχουμε ξεμπερδέψει με τις περιβαλλοντικές κρίσεις, μακάρι να ήταν έτσι. Πρέπει λοιπόν και οι Ένοπλες Δυνάμεις, οι οποίες δημιουργούνται από το υστέρημα του Έλληνα φορολογούμενου, να συνεισφέρουν, δεν μπορούν απλώς να παρατηρούν. Έχουν τεράστιες δυνατότητες, πρέπει να δούμε πώς αυτές οι δυνατότητες θα μπορούν άμεσα, γρήγορα, ταχύτατα, να μπουν στο πεδίο και να βοηθήσουν τους συνανθρώπους μας.
Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Η ζώνη του νερού στην ευρύτερη λεκάνη της περιοχής του θεσσαλικού κάμπου έφερε σε μια κατάσταση απόλυτης πλημμύρας της βάσεως στο Στεφανοβίκειο, έτσι; Η οποία είναι πλημμυρισμένη.
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Ναι, κάτω από το νερό.
Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Κάτω από το νερό. Διότι η θέση που είχε επιλεγεί ήταν στη φάση της αποξήρανσης.
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Ήταν θέση λίμνης.
Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Ήταν θέση λίμνης αλλά μιας αποξηραμένης λίμνης. Θα πάρει καιρό η αποκατάσταση;
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Μάλιστα, θα πάρει καιρό.
Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Υπάρχει ένα ενδιαφέρον θέμα σήμερα στην ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ.
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Θα πάρει καιρό και θα υπάρξει και μελέτη εάν πρέπει να παραμείνει ή δεν πρέπει να παραμείνει. Εάν έχει υπάρξει λάθος ή υπήρξε σχεδιασμός επί τη βάσει άλλων συνθηκών περιβάλλοντος που τώρα πρέπει να αλλάξουν, πρέπει να καταλήξουμε σε κάποιο συμπέρασμα. Θα πάρει λίγο καιρό, όμως θα καταλήξουμε σε συμπέρασμα για αυτό και το συμπέρασμα αυτό θα το ανακοινώσουμε.
Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Θα είναι μετεγκατάσταση βάσεων κλπ. έτσι; Τεχνικής υποστήριξης της βάσης.
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Υπάρχουν δυο πιθανότητες. Ή να ενισχύσουμε τα αντιπλημμυρικά έργα εάν θεωρούμε ότι είναι βιώσιμη η συγκεκριμένη βάση ή να μετακινήσουμε τη βάση.
Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Όταν θα φύγουν με το καλό τα νερά βέβαια έτσι;
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Όταν θα φύγουν, ναι, όταν θα φύγουν τα νερά. Πάντως το φαινόμενο το μελετάμε ήδη διότι δεν θέλουμε να καταλήξουμε σε βεβιασμένη απόφαση. Δεν πρέπει.
Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Λοιπόν, πάμε τώρα να δούμε μια που είμαστε στο νερό, δυστυχώς έγινε η λίμνη εκεί, πάμε να δούμε πρώτα το Ναυτικό και την αγωνία. Υπάρχει μια αγωνία στο κοινό. Ακούν κάποιους εξοπλισμούς που κάνει τώρα η Τουρκία και έχουν μια αγωνία για τις φρεγάτες μας. Έχουμε πάρει πίσω παραγγελίες;
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Όχι, καμία απολύτως. Αυτό που έχουμε κάνει είναι ότι αποφάσισα, αφού εισηγήθηκα στον Πρωθυπουργό την απόφασή μου αυτή, να σταματήσουμε την υπάρχουσα εξέλιξη εξοπλισμών και να μελετήσουμε από την αρχή τις προτεραιότητές μας.
Δεν αναστείλαμε κανένα από τα συμβόλαια ή τα συστήματα τα οποία έχουμε παραγγείλει. Όμως, από εδώ και πέρα το τι θα κάνουμε θα μπει σε μια στενή αξιολογική χρήση ώστε το υστέρημα του Έλληνα φορολογούμενου να έχει την καλύτερη και τη μεγαλύτερη απόδοση επί του πεδίου. Και κάτι άλλο, θα υπάρξει μια προτεραιοποίηση σε συμπαραγωγές και παραγωγές. Όχι στην αγορά από το «ράφι». Δεν θέλουμε απλώς να είμαστε αγοραστές και καταναλωτές οπλικών συστημάτων. Θέλουμε να υπάρχει συμμετοχή μας στην παραγωγή ή θέλουμε να υπάρχει δική μας παραγωγή. Και ξαναλέω το παράδειγμα του Ισραήλ που ξεκίνησε από το ’48 μέσα σε πλήρες εμπάργκο μέχρι και την δεκαετία του ’70 και με μηδενική παραγωγή. Το Ισραήλ ήταν μια απλή αγροτική οικονομία και κατέληξε να είναι ένας από τους μεγαλύτερους παραγωγούς και εξαγωγείς προηγμένων προϊόντων τεχνολογίας στον πλανήτη, είναι ένα εξαιρετικό παράδειγμα που η Ελλάδα έχει τη δυνατότητα να αντιγράψει, να ακολουθήσει και να εφαρμόσει. Και το κάνουμε. Το νομοθέτημα θα τεθεί σε διαβούλευση τις αμέσως προσεχείς ημέρες.
Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Ναι. Θα αντικατασταθούν, θα βελτιωθούν, θα αντικατασταθούν οι φρεγάτες τύπου ΜΕΚΟ;
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Έχουμε ένα τεράστιο κεφάλαιο, την παραγγελία των τριών εκπληκτικών γαλλικών πλοίων. Παρέλαβα ήδη τον «ΚΙΜΩΝΑ», σε λίγο καιρό θα τον δούμε στο Αιγαίο. Έχουμε άλλες δύο. Άρα θα έχουμε ένα σκελετό γύρω από τον οποίο θα χτίσουμε. Πρέπει να εκσυγχρονίσουμε ένα αριθμό από τις υπάρχουσες φρεγάτες μας, οι οποίες πράγματι έχουν κάποια χρόνια πάνω τους. Από εκεί και πέρα, πρέπει να αρχίσουμε να βλέπουμε τη φρεγάτα νέας γενιάς. Ε, όχι, δεν μπορούμε ξανά να πάμε να αγοράσουμε ένα έτοιμο όπλο που κάποιος άλλος έχει σχεδιάσει.
Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Αυτή θα κτιστεί σε ελληνικό ναυπηγείο ενδεχομένως;
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Θα κτιστεί και σε ελληνικό ναυπηγείο. Εξαρτάται, βεβαίως, από τον αριθμό, από το σχεδιασμό μας. Να ξεκαθαρίσουμε: Δεν μιλάμε για αύριο. Μιλάμε για χρόνια μπροστά, μιλάμε για επόμενης γενεάς. Όμως αυτό το πλοίο επόμενης γενεάς είναι ένα πλοίο στο οποίο η Ελλάδα πρέπει να έχει συμμετοχή στο σχεδιασμό του. Δεν μπορεί να είναι ένα πλοίο που η Ελλάδα θα πάει, θα μου επιτρέψετε να επαναλαμβάνω τον εαυτό μου, να το αγοράσει από το «ράφι», αφού έχει φτιαχτεί σύμφωνα με τις σκέψεις κάποιου άλλου. Και δεν πρέπει να περιοριστούμε εκεί.
Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Το οποίο πλοίο, ενδεχομένως, κάποιο από αυτά, να μην έχει και πλήρωμα πάνω;
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Αυτό θα σας έλεγα τώρα. Υπάρχουν τα συμβατικά πλοία όπως τα καταλαβαίνουμε τώρα. Υπάρχουν, όμως, και τα αυτονόμως κινούμενα. Αυτονόμως κινούμενα στη θάλασσα, αυτονόμως κινούμενα κάτω από τη θάλασσα. Πρέπει, επιτέλους, να μπούμε και σε αυτές τις τεχνολογίες.
Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Τώρα έβλεπα την ανταπόκριση του Μανώλη Κωστίδη στην τηλεόραση. Κάτι τέτοιο απέκτησε η Τουρκία ήδη; Ένα μη επανδρωμένο; Πώς να το πω, συγγνώμη τώρα, μη στελεχωμένο να το πω.
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Η Τουρκία έχει κάνει πολύ μεγάλες προόδους σε αυτό τον τομέα. Καταρχήν στα drones. Το «Μπαϊρακτάρ» πια είναι μία λέξη η οποία είναι γνωστή σε όλο τον κόσμο, ιδίως στην Αφρική και στην ευρύτερη περιοχή μας. Ο Μπαϊρακτάρ, ο οποίος παρεμπιπτόντως είχε Έλληνα καθηγητή στην Αμερική.
Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Ο γαμπρός του Προέδρου Ερντογάν, σε αυτόν αναφέρεστε, ο οποίος είχε Έλληνα καθηγητή.
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Είχε Έλληνα καθηγητή.
Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Αλλά η σύμπραξη, αν μου επιτρέπεται και ζητώ συγγνώμη, είναι από τα θέματα που με καίνε εδώ και προσπαθώ να τους δώσουμε μεγαλύτερο εύρος, είναι ότι η σύμπραξη του πανεπιστημίου με τον ιδιωτικό τομέα παρήγαγε το αποτέλεσμα αυτό, δηλαδή ένα προϊόν το οποίο πωλείται, όσο πωλείται.
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Παρακαλώ, όμως, παρατηρείστε το εξής. Η γνώση υπήρχε σε ελληνικό μυαλό, η γνώση μεταφέρθηκε από το ελληνικό μυαλό στον επιμελή Τούρκο μαθητή. Οδήγησε σε προϊόν παραγωγής, οδήγησε σε μία τεράστια εμπορική επιτυχία, εμείς μείναμε απλώς με το να ξέρουμε, ελάχιστοι στην Ελλάδα, ότι αυτή η γνώση ξεκίνησε από ένα ελληνικό μυαλό.
Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Εμείς έχουμε μία αμυντική βιομηχανία στα χέρια των συνδικαλιστών διαχρονικά. Με όλες τις κυβερνήσεις.
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Να μην πάω στο παρελθόν γιατί επίσης εδώ το πολιτικό σύστημα σε αυτή τη συγκυρία δείχνει μία ωριμότητα. Να συμφωνήσουμε όλοι ότι η υπάρχουσα κατάσταση δεν είναι ανεκτή και θα πρέπει και στην ΕΑΒ, που στις επόμενες προσεχείς μέρες εγκαθίσταται το νέο Διοικητικό Συμβούλιο… Πρώτα πήρα το μεγάλο πολιτικό ρίσκο η ΕΑΒ να επιστρέψει στο Υπουργείο Άμυνας και το Υπουργείο Άμυνας να αναλάβει την ευθύνη της. γιατί; Γιατί χωρίς Ελληνική Αμυντική Βιομηχανία, ελληνική Πολεμική Αεροπορία, η ισχυρότατη σήμερα ελληνική Πολεμική Αεροπορία δεν μπορεί να σταθεί. Θα βάλουμε ένα καινούριο σοβαρό Συμβούλιο. Δεν θα υπάρξει η παραμικρή αντίδραση ως προς το τα άτομα τα οποία επελέγησαν. Πάλι τα περί κομματικών κριτηρίων και τα λοιπά, μας είναι ξένα και αδιάφορα και θα φτιάξουμε ένα σαφές χρονοδιάγραμμα ώστε η Ελλάδα που έχει έναν ισχυρότατο στόλο μαχητικών να έχει και ένα σοβαρό στόλο μεταγωγικών. Διότι δεν είναι δυνατόν να υπάρχει Πολεμική Αεροπορία που να έχει μόνο μαχητικά.
Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Μην πάμε ακόμα στην Πολεμική Αεροπορία. Να μείνουμε…
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Είμαστε στη θάλασσα.
Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Είμαστε στη θάλασσα ακόμη. Οι 20 φρεγάτες που λέγεται ότι θα αποκτήσει η Τουρκία, όπως διαβάζω εδώ στα πολλαπλά μηνύματα που έρχονται. Θα μπορεί η Ελλάδα να σταθεί σε αυτόν τον αριθμό απέναντι στην Τουρκία;
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Η Ελλάδα θα έχει ένα σχεδιασμό που θα της επιτρέπει πάντοτε να προασπίσει την εθνική της ασφάλεια και την ανεξαρτησία της. Και αν χρειαστούν οικονομικές θυσίες από τον Έλληνα φορολογούμενο, νομίζω ότι θα είμαι ο πρώτος που καθαρά και ανοιχτά θα εξηγήσω στους Έλληνες ποια είναι η πρόκληση που αντιμετωπίζουμε και ποια είναι η επιλογή την οποία πρέπει να κάνουμε. Και από την ιστορία μας είναι προφανές ότι η ελληνική κοινωνία ουδέποτε αρνήθηκε να συνεισφέρει όταν υπήρχαν ανάγκες Εθνικής Άμυνας. Όμως, τι δεν πρέπει να κάνουμε. Δεν πρέπει να παρασυρθούμε σε μια κούρσα ανόητων εξοπλισμών, μεγαλομανών ιδεών. Η Ελλάδα χρειάζεται να υπερασπίσει την ανεξαρτησία της και την εθνική της κυριαρχία. Η Ελλάδα δεν είναι επιθετική δύναμη. Δεν έχει κανένα σκοπό να επιτεθεί σε οιονδήποτε. Άρα λοιπόν, και το τελευταίο ευρώ του Έλληνα φορολογούμενου πρέπει να αξιολογείται πώς θα δαπανηθεί και αυτό κάνουμε.
Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Πόσα ξοδεύουμε για την άμυνά μας και πόσα για τον εξοπλισμό;
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Μην μπω σε ανάλυση του λειτουργικού και του μη λειτουργικού προϋπολογισμού δαπανών. Άλλωστε και σε αυτό πρέπει να γίνουν μεταφορές. Η συντήρηση των συστημάτων δεν είναι καινούριο εξοπλιστικό σύστημα. Πρέπει να περάσει κατά τη δική μου κρίση στον λειτουργικό προϋπολογισμό. Η Ελλάδα ξοδεύει αρκετά σε σχέση με τις περισσότερες χώρες της Δύσης. Είμαστε πολύ πάνω από το 2% που το ΝΑΤΟ το θεωρεί το ελάχιστο, αλλά ικανό αποδεκτό όριο. Ξαναλέω, αυτά είναι χρήματα τα οποία θα μπορούσαν να χρησιμεύσουν για σχολεία, για νοσοκομεία. Ορθώς επενδύονται την εθνική ανεξαρτησία, ασφάλεια, αξιοπρέπεια. Αλλά, δεν μπορούμε τα πετάμε κύριε Πορτοσάλτε. Δεν μπορούμε να πάμε στην ιδέα ότι είμαστε υπερδύναμη. Δεν είμαστε. Είμαστε μια μικρή σοβαρή Ευρωπαϊκή χώρα και θα εκμεταλλευτούμε και το τελευταίο ευρώ.
Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Να πάρουμε και μια-δυο ερωτήσεις από το κοινό κύριε Δένδια πριν συνεχίσουμε και αλλάξουμε πεδίο και όπλο.
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Παρακαλώ, είμαι στη διάθεσή σας.
Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Λέει εδώ ο «426» μπροστά σας: Κύριε Δένδια, η Αυστραλία αποσύρει αναβαθμισμένες φρεγάτες ΜΕΚΟ.
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Ναι, το ξέρω, είναι σε γνώση μας, το κοιτάμε. Βεβαίως έχουμε και εμείς και οι Τούρκοι ΜΕΚΟ, έχουμε ΜΕΚΟ 2000, είναι ένα εργαλείο το οποίο έχει ανάγκη σημαντικού εκσυγχρονισμού. Άρα, το ερώτημα του τι θα κάνουμε με τις ΜΕΚΟ συνολικά υπάρχει στο δικό μας σύστημα και θα αποφασίσουμε. Πάντως είναι γνωστό, δεν μας είναι κάτι άγνωστο.
Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Ναι, πάμε λοιπόν τώρα στα όπλα του αέρα, πάμε στην Πολεμική Αεροπορία. Σας είδα με πολλή ενάργεια, είπατε πολύ καλά θα πάρουμε τα F35 «ησυχάστε θα τα πάρουμε».
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Θα τα πάρουμε.
Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Ναι, να ησυχάσει η κοινή γνώμη, θα τα πάρουμε. Αλλά να έχουμε και κανένα αεροπλάνο να πηγαίνουμε την ανθρωπιστική βοήθεια στην Τουρκία ας πούμε, αν χρειαστεί ω μη γένοιτο ή όπου αλλού χρειαστεί.
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Ναι, ναι.
Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Να έχουμε ένα μεταγωγικό, νομίζω ότι δεν απογειώθηκε το μεταγωγικό διότι ήταν χαλασμένο.
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Θα σας πω κάτι το οποίο είναι γνωστό τοις πάσι, γιατί υπάρχουν και πράγματα που δεν πρέπει να λέγονται. 15 C130 παραμένουν στο εργοστάσιο της Ελληνικής Αεροπορικής Βιομηχανίας για χρόνια.
Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Απόρροια της κρίσης ή της κρίσης μέσα στην κρίση; Γιατί επικαλούμαστε την κρίση…
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Απόρροια της κρίσης μέσα στην κρίση. Η ελληνική Πολεμική Αεροπορία έχει καταβάλει εκατοντάδες εκατομμύρια από το υστέρημα του Έλληνα φορολογούμενου για τη συντήρηση των αεροσκαφών της. Και δεν…
Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Και είναι στο υπόστεγο;
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Μάλιστα. Και έχουμε παράταξη των αεροσκαφών στο έδαφος. Και συγχρόνως απαξίωσή τους, διότι ένα αεροπλάνο που παραμένει στο έδαφος 10 χρόνια, έστω και αν το επισκευάσεις μετά από 10 χρόνια δεν είναι το ίδιο αεροπλάνο, να είμαστε συνεννοημένοι. Άρα λοιπόν εδώ καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε ένα τεράστιο πρόβλημα για να φέρουμε το στόλο των μεταγωγικών μας ξανά σε φάση που να μπορεί να υπηρετήσει και το κοινωνικό σύνολο. Αυτά τα αεροπλάνα ξέρετε μετά..
Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Βεβαίως, κάνουν πολλές δουλειές μαζί. Μπορούν να πετάξουν αυτά ή πρέπει να πάρουμε και άλλα;
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Ένας μεγάλος αριθμός από αυτά νομίζω θα διασωθεί. Όμως πρέπει να πάρουμε και άλλα, μάλιστα. Και δεν είναι εύκολο να πάρουμε διότι δεν υπάρχουν στην αγορά. Δεν είναι μόνο θέμα χρημάτων, είναι και θέμα διαθεσιμότητας.
Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Λοιπόν, ο Σταύρος Ιωαννίδης που τον γνωρίζετε και είναι ο εντεταλμένος συντάκτης του ΣΚΑΪ μου σημειώνει να σας πω τι θα γίνει με τα μεταφορικά C130. Και τα ελικόπτερα έρευνας και διάσωσης.
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Το άλλο μας πρόβλημα είναι τα Super Puma. Επίσης για λόγους που δεν χρειάζεται να θίξω αλλά είναι και απολύτως κατανοητοί, επιτρέψαμε ένας μεγάλος αριθμός ελικοπτέρων μας να απαξιωθεί. Να μην συντηρηθεί, να μην υπάρχει follow on support και να απαξιωθεί. Αυτή τη στιγμή τρέχουμε ένα πρόγραμμα με το οποίο προσπαθούμε να επαναφέρουμε όσα μπορούν να επανέλθουν. Όμως πάλι αντιμετωπίζουμε ακριβώς το πρόβλημα του μεγάλου κόστους συντήρησης και της ανάγκης τελικά να δούμε τι μπορεί να συντηρηθεί και τι πια δεν μπορεί να συντηρηθεί. Δεν έχει καμία έννοια, διότι αν για να επαναφέρεις ένα ελικόπτερο δαπανάς τα 4/5 των χρημάτων που κοστίζει ένα καινούργιο, από εκεί και πέρα παύει αυτή η λύση να είναι οικονομική. Ο στόχος μας είναι μέσα σε αυτό τον χρόνο, το 2024, με το καινούργιο Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΑΒ να φτάσουμε σε έναν αριθμό μεταγωγικών αεροσκαφών που να επιτρέπει στη χώρα να λειτουργήσει και τις Ένοπλες Δυνάμεις να λειτουργήσουν. Να δούμε τι μπορούμε να κάνουμε με την αύξηση του αριθμού των ελικοπτέρων και από εκεί και πέρα με τα οικονομικά δεδομένα που έχουμε να δούμε καθαρά τι κάνουμε. Μακριά από εμένα η εντύπωση ότι είμαι ένας μάγος ο οποίος θα έρθει και με ένα μαγικό ραβδί θα λύσει όλα τα προβλήματα. Αυτό δεν θα συμβεί. Αλλά τουλάχιστον να δρομολογηθεί μια σοβαρή λύση για την οποία ξαναλέω, θα ενημερώνουμε όλα τα κόμματα με απόλυτη σοβαρότητα και την ελληνική κοινή γνώμη στο βαθμό που αυτό είναι επιτρεπτό για να ξέρει τι γίνεται. Αυτά είναι θέματα που αφορούν εθνικές επιλογές. Δεν είναι επιλογές της κυβέρνησης Μητσοτάκη. Τα μεταγωγικά αεροπλάνα δεν αφορούν την Κυβέρνηση Μητσοτάκη και τη Νέα Δημοκρατία. Αφορούν τη χώρα όπως και όλες οι μεγάλες επιλογές οπλικών συστημάτων. Όλοι θα έχουν την ενημέρωση που πρέπει.
Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Ναι, έχει και άλλο σκέλος η ερώτηση. Αν σκέπτεστε να συσταθεί διοίκηση αντιμετώπισης φυσικών καταστροφών στις Ένοπλες Δυνάμεις.
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Υπάρχει ήδη Στρατηγός. Αλλά να υπάρχει, ξέρετε, η επικεφαλίδα χωρίς να υπάρχουν οι μονάδες που να μπορούν να το υπηρετήσουν αυτό δεν…
Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Και αν μου επιτρέπετε, δηλαδή να μην κινδυνεύει να καεί η μονάδα επειδή δεν έχουμε καθαρίσει το χόρτο γύρω, γύρω. Ζητώ συγγνώμη.
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Όχι, καθόλου.
Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Θέλω να είμαι…
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Ουδείς υπεράνω κριτικής. Υπήρξε χαλάρωση….
Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Ζητώ συγγνώμη, δεν πάει μόνο σε εσάς ως Υπουργό, θέλω να είμαι πολύ προσεχτικός ως προς τη δομή ενός συστήματος το οποίο μας προστατεύει. Γιατί πολλές φορές η δημοσιογραφία έχει μία μακριά γλώσσα που δεν ταιριάζει παντού. Με αυτή την έννοια το λέω.
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Οι αστοχίες, όμως, πρέπει να υπογραμμίζονται, να θεραπεύονται και λυπούμαι να πω να ασκείται και ο σχετικός έλεγχος. Όλοι είμαστε εντός του πλαισίου του ελέγχου, διότι υπηρετούμε ένα σκοπό. Εάν δεν κάνουμε καλά την δουλειά μας για οποιοδήποτε λόγο, πρέπει να υπάρχει έλεγχος.
Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Κύριε Υπουργέ, η ρουτίνα είναι μεγάλο θέμα, πάντως. Παντού η ρουτίνα, σε όλα τα πεδία της ανθρώπινης, πώς να το πω, υπόστασης, συμπεριφοράς και όπου δραστηριοποιείται ο άνθρωπος.
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Είναι αλήθεια αυτό, και ίσως ο εμπειρότερος και ο ικανότερος, μπορεί πολλές φορές να κάνει και το μεγαλύτερο λάθος, ακριβώς λόγω της αυτοπεποίθησης και της συνήθειάς του. Είναι ακριβώς έτσι όπως το λέτε.
Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Ναι, τώρα, κλείνοντας επιστρέφω, ας πούμε και για τα F16, δηλαδή υπάρχουν νεότερα εκεί για τα F-16, τα F-35;
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Τα F-16 είναι σε μια καλή πορεία εκσυγχρονισμού για να φτάσουν σε επίπεδο Viper, αυτό τρέχει, δεν υπάρχει κανένα ζήτημα πάνω σε αυτό. Το θέμα των F-35 είναι ένα θέμα στο οποίο έχουμε καταρχήν κατανοήσεις με την αμερικανική πλευρά και θα υλοποιηθεί όταν ο χρόνος το επιβάλλει. Ξαναλέω, το πρόβλημα της ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας αυτή τη στιγμή δεν είναι τα μαχητικά της. Έχουμε την υπεροχή που απαιτεί η ασφάλεια της πατρίδας. Τα F-35 θα τα πάρουμε τη στιγμή που χρειάζεται. Και αν μου επιτρέπετε να σας πω, δεν υπάρχει λόγος να πάρεις ένα μοντέλο άκαιρα, διότι το επόμενο ή το πιο εξελιγμένο είναι καλύτερο. Πρέπει να το πάρεις τη στιγμή που το χρειάζεσαι για να έχεις το optimum των δυνατότητων του. Τα F- 35 θα τα δούμε στους ελληνικούς ουρανούς, δεν χρειάζεται να ανησυχεί ο Έλληνας πολίτης. Καταλαβαίνω ότι γιατί είναι εμβληματικό, ότι γιατί μας δημιουργεί περηφάνεια, βιαζόμαστε. Δεν χρειάζεται.
Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Ξέρετε, και στα χρόνια της κρίσης, στο διάστημα το χρονικό της κρίσης με την Τουρκία, δόθηκε μία διάσταση ότι «το έχω αυτό το F35 και φτάνω Άγκυρα και την προσπερνώ κιόλας».
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Είναι εξαιρετικό μαχητικό. Εγώ δεν θα το δω σε αντίστιξη με την Τουρκία. Είναι το καλύτερο μαχητικό που υπάρχει στον πλανήτη αυτή τη στιγμή προς διάθεση από τις ΗΠΑ, γιατί θα μπορούσε κανείς να πει και για το F-22 κλπ. αλλά αυτά δεν διατίθενται. Όμως, έχουμε επαρκή μαχητικά για να έχουμε μία πλήρη υπεροχή εκεί που θέλουμε να την έχουμε. Το F-35 θα έρθει, είναι μέσα στους προγραμματισμούς μας.
Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Ναι, αλλά μια που είπατε για την Τουρκία, μπορούμε να συζητήσουμε το γεγονός ότι η Τουρκία ανέπτυξε μέσα σε μια καπιταλιστική αντίληψη ελεύθερης οικονομίας την πολεμική της βιομηχανία.
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Ο Πρόεδρος Ερντογάν έκανε «θαύματα» και οφείλουμε να το αναγνωρίσουμε. Μπορούμε όμως και εμείς. Και θα μου επιτρέψετε να σας πω, μπορούμε και καλύτερα.
Το παράδειγμα του Έλληνα καθηγητή και του Τούρκου μαθητή δείχνει τι μπορούμε να κάνουμε. Ακριβώς για αυτό τις επόμενες ημέρες θα εμφανίσουμε μια νομοθετική πρωτοβουλία για την καινοτομία, για τη δημιουργία ενός κύκλου, ενός οικοσυστήματος το οποίο θα αναπτύσσει τις δυνατότητες και των ελληνικών startups, αλλά και της ελληνικής αμυντικής βιομηχανίας, ώστε επιτέλους να μπορούμε να έχουμε ελληνική παραγωγή ή συμπαραγωγή προϊόντων. Θα το δούμε να γίνεται και δεν είναι τα χρήματα η έλλειψη. Είναι θέμα νοοτροπίας και επίσης θα δεσμεύσω συγκεκριμένο ποσό του αμυντικού μας προϋπολογισμού, ο οποίος θα διατίθεται υποχρεωτικά για την απόκτηση ελληνικών προϊόντων ή και ελληνικών προϊόντων. Διότι αν δεν υπάρξει υποχρέωση, φοβάμαι ότι η κουλτούρα, «αγορά από το ξένο ράφι» θα διατηρηθεί. Πρέπει λοιπόν αυτό να κόψουμε αυτόν τον γόρδιο δεσμό. Μικρό ποσό στην αρχή, μεγαλύτερο σιγά – σιγά.
Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Άρα, θα μάθουμε ποια προϊόντα θα παραγάγει στο μέλλον η ΕΑΒ ή τα ΕΑΣ.
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Τα ΕΑΣ είναι μια άλλη πολύ – πολύ πονεμένη ιστορία. Πρέπει να μπουν σε μία φάση εξυγίανσης, έτσι να είμαστε συνεννοημένοι. Όλα αυτά επετράπη σε δεκαετίες μέσα να απαξιωθούν πλήρως. Πρέπει να αρχίσουμε από την αρχή με απόλυτη κατανόηση ότι η χώρα χρειάζεται αμυντική βιομηχανία και ότι η αμυντική βιομηχανία δεν είναι μόνο ως παράγων ασφάλειας, αλλά είναι κα παράγων οικονομικής ανάπτυξης και παράγων συντήρησης των ελληνικών μυαλών στην Ελλάδα και παράγων επιστροφής ελληνικών μυαλών από το εξωτερικό στην Ελλάδα. Με συγχωρείτε, επαναλαμβάνομαι, δεν καταλαβαίνω γιατί το Ισραήλ μπορεί και κάποιος στην Ελλάδα να ισχυρίζεται ότι εμείς δεν μπορούμε. Μπορούμε και μπορούμε πάρα πολύ.
Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Ναι, τώρα με νέο ιδιοκτησιακό καθεστώς στα ναυπηγεία Ελευσίνας και Σκαραμαγκά μπορούν να γίνουν συμπράξεις άλλου τύπου;
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Βεβαίως μπορούν να γίνουν.
Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Άλλου τύπου, σε σχέση με τις αμαρτίες του παρελθόντος;
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Βεβαίως, υγιής σχέση θα χτιστεί με τα ναυπηγεία. Και το ελληνικό αμυντικό οικοδόμημα θα στηρίξει την ελληνική ναυπηγική βιομηχανία και το Σκαραμαγκά και την Ελευσίνα και τη Χαλκίδα και τη Σύρο και οπουδήποτε υπάρχει. Χρειαζόμαστε δυνατότητες παραγωγής και επισκευής, αλλά σε υγιή βάση, όχι σε βάση επιδότησης, για να είμαστε συνεννοημένοι, σε υγιή βάση.
Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Άρα να κλείσουμε κύριε Δένδια όπως αρχίσαμε, δηλαδή με το ποιο είναι αυτό που θα το λειτουργήσει όλο αυτό, ο άνθρωπος. Να κλείσουμε με τον ανθρώπινο παράγοντα και να επιστρέψουμε στον Αρχηγό ΓΕΕΘΑ, τον κύριο Χούπη, ο οποίος είναι ειδικευμένος στον ειδικό πόλεμο;
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Ήταν ο επικεφαλής της Διοίκησης Ειδικού Πολέμου. Από αυτή τη θέση επελέγη να γίνει Αρχηγός ΓΕΕΘΑ.
Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Ο οποίος ταυτοχρόνως είναι «πληροφορικάριος».
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Ταυτοχρόνως έχει διδακτορικό του Εθνικό Μετσόβιου Πολυτεχνείου, συγχρόνως είναι διαβιβαστής και συγχρόνως είναι και καταδρομέας. Νομίζω είναι ένα καλό «πακέτο» και είμαι βέβαιος θα μας δικαιώσει.
Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Μάλιστα, χάρηκα πολύ, καλή συνέχεια και να πάνε όλα καλά.
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Κι εγώ, να είστε καλά, καλό Σαββατοκύριακο που έρχεται και σε σας και στους ακροατές σας.
Α. ΠΟΡΤΟΣΑΛΤΕ: Ευχαριστούμε πάρα πολύ.
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Εγώ ευχαριστώ θερμά.