Ο Υπουργός Εθνικής Άμυνας, Νίκος Δένδιας, παραχώρησε συνέντευξη, σήμερα 1η Νοεμβρίου 2023, στον δημοσιογράφο Νίκο Χατζηνικολάου, στον ραδιοφωνικό σταθμό Real FΜ.
Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της συνέντευξης:
ΝΙΚΟΣ ΧΑΤΖΗΝΙΚΟΛΑΟΥ: Πάμε τώρα φίλες και φίλοι, κυρίες και κύριοι, να καλημερίσουμε όπως προαναγγείλαμε τον Υπουργό Εθνικής Άμυνας, τον κύριο Νίκο Δένδια Κύριε Υπουργέ, καλημέρα σας.
ΝΙΚΟΣ ΔΕΝΔΙΑΣ: Καλημέρα κύριε Χατζηνικολάου, καλημέρα και στους ακροατές σας.
ΝΙΚΟΣ ΧΑΤΖΗΝΙΚΟΛΑΟΥ: Θα ξεκινήσω τη συζήτησή μας από τα συμβαίνοντα στη Μέση Ανατολή και τις επιπτώσεις τους στην ευρύτερη περιοχή μας. Ιδιαίτερα εκ του γεγονότος ότι ο Ταγίπ Ερντογάν έχει ταχθεί ανοιχτά εναντίον του Ισραήλ και υπέρ της Χαμάς, την οποία μάλιστα χαρακτηρίζει απελευθερωτικό κίνημα και όχι τρομοκρατική οργάνωση, εξοργίζοντας έτσι την Δύση .Θέλω να σας ρωτήσω αν αυτό δημιουργεί νέα δεδομένα στις Ελληνοτουρκικές σχέσεις και αν ανησυχείτε για το ενδεχόμενο να επιστρέψουμε στην προηγούμενη περίοδο των σχέσεων μας με την γείτονα χώρα, που ήταν ταραγμένη.
ΝΙΚΟΣ ΔΕΝΔΙΑΣ: Κύριε Χατζηνικολάου, θα μου επιτρέψετε να το αναλύσω σε δύο επίπεδα. Το πρώτο, όσον αφορά τη γενική τοποθέτηση της γειτονικής μας χώρας. Δεν είμαι εγώ αυτός που θα κρίνω τον Πρόεδρό της και την Κυβέρνηση της Τουρκίας. Όμως, η πάγια ελληνική επιθυμία και αν θέλετε το πάγιο ελληνικό συμφέρον, είναι η Τουρκία να είναι μία χώρα ενταγμένη στο δυτικό στρατόπεδο και μία χώρα η οποία προσεγγίζει όχι μόνο την Ευρωπαϊκή Ένωση ως οργανισμό, αλλά και τις αξίες και τις αρχές του ευρωπαϊκού και δυτικού οικοδομήματος. Τοποθετήσεις που δικαιολογούν τρομοκρατικές επιθέσεις και μάλιστα αυτής της μορφής, οφείλω να πω ότι επειδή έχω δει βίντεο και φωτογραφίες, νομίζω ότι είδα τα τραγικότερα πράγματα που μπορεί να δει κανείς, δεν μπορούν να μας αφήσουν ήσυχους.
Δεν μπορούμε να καταλάβουμε, δηλαδή όχι ο Πρόεδρος Ερντογάν, οποιαδήποτε χώρα στον κόσμο και ο οποιοσδήποτε ηγέτης στον κόσμο, πώς μπορεί να βρει λόγια δικαιολογίας ή αιτιολογίας για αυτήν την τρομοκρατική επίθεση. Από εκεί και πέρα τώρα, δική μας δουλειά στο πλαίσιο των Ελληνοτουρκικών διαφορών είναι να διατηρήσουμε όσον είναι δυνατόν αυτό το κλίμα ύφεσης που υπάρχει μετά τους σεισμούς στη γειτονική χώρα. Θα ευχόμουνα όμως, διότι αυτό θα αποτελούσε φως ελπίδας για τη συνολική επίλυση της διαφοράς μας, η γενική τοποθέτηση της Τουρκίας να ήταν κοντύτερα στα δυτικά πρότυπα. Γιατί θέλω να είμαι και σε αυτό μαζί σας ειλικρινής, η Ελλάδα πάντοτε ζητά από όλους να τηρούν το διεθνές δίκαιο και το ανθρωπιστικό δίκαιο. Αυτό αναφέρεται και στους φίλους μας και στον οποιονδήποτε και στο κράτος του Ισραήλ. Εμείς δεν δικαιολογούμε αντίποινα ή οτιδήποτε που συνιστά πράξη βίας κατά αμάχων. Αλλά να δικαιολογηθεί η Χαμάς; Για τον Θεό!
ΝΙΚΟΣ ΧΑΤΖΗΝΙΚΟΛΑΟΥ: Βέβαια, κύριε Υπουργέ, σήκωσε μεγάλη σκόνη η απόφαση της Ελλάδας να απόσχει από την ψηφοφορία για το ψήφισμα στον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών, ένα ψήφισμα με ανθρωπιστικό περιεχόμενο.
ΝΙΚΟΣ ΔΕΝΔΙΑΣ: Κύριε Χατζηνικολάου, δεν είμαι εγώ αυτός που θα δικαιολογήσω την ελληνική θέση, υπάρχει η ανακοίνωση του Υπουργείου Εξωτερικών. Μία μικρή δική μου παρατήρηση, αν εσείς μου την επιτρέψετε. Η Ελλάδα είχε προσπαθήσει, μαζί με άλλες χώρες, νομίζω ήταν ψήφισμα του Καναδά, να υπάρχει μία συνολική προσέγγιση στην οποία να καταδικάζεται και η Χαμάς και από εκεί και πέρα να υπάρχει και η συνέχεια αυτή στην οποία αναφερόμαστε. Δεν επετεύχθη το πρώτο γιατί πολλές χώρες δεν δέχθηκαν να καταδικαστεί καθόλου η Χαμάς. Νομίζω, ξαναλέω δεν είμαι καθόλου αρμόδιος, σας μιλώ με τη βαρύτητα που έχει οποιοσδήποτε πολίτης παρατηρητής και όχι Υπουργός Κυβέρνησης, ότι αυτή είναι η πραγματική αιτία της ελληνικής θέσης.
ΝΙΚΟΣ ΧΑΤΖΗΝΙΚΟΛΑΟΥ: Πάντως, υπάρχει γενικότερα μία συζήτηση τον τελευταίο καιρό και βέβαια αυτή έχει στηριχθεί και στα σχόλια των κομμάτων της αντιπολίτευσης, για το αν η ελληνική στάση απέναντι σε όσα συμβαίνουν στην Μέσα Ανατολή είναι πολύ μονόπλευρη, είναι «μονόπαντη» να το πω έτσι πεζοδρομιακά. Λένε ορισμένοι δεν τηρούμε μία στάση ανάλογη με αυτή που τηρούσαν οι παλαιότερες ελληνικές Κυβερνήσεις που κρατούσαν καλές σχέσεις και με την Παλαιστινιακή αρχή και με το Ισραήλ αλλά έχουμε στραφεί πλήρως, 100%, υπέρ του Ισραήλ και μάλιστα διατυπώνονται και ανησυχίες του τύπου, ας πούμε, ότι μετατρέπεται η Ελλάδα, διαβάζω στον Ριζοσπάστη και στην Αυγή καθημερινά, σε προκεχωρημένο φυλάκιο των Αμερικανών.
ΝΙΚΟΣ ΔΕΝΔΙΑΣ: Καθ’ όσον με αφορά και αν εδώ μου επιτρέπετε το σχόλιό μου, δεν θα συμφωνούσα. Εγώ ο ίδιος ως Υπουργός Εξωτερικών και εκπροσωπώντας μία Κυβέρνηση και μία πολιτική έχω πάει στη Ραμάλα. Η Ελλάδα πάντα τοποθετήθηκε, και στο Τελ Αβίβ όχι στην Αθήνα, υπέρ της λύσης των δύο κρατών, πολύ καθαρά. Εγώ έκανα αυτή την τοποθέτηση ενώπιον και του τωρινού Ισραηλινού Προέδρου του κυρίου Χέρτζογκ και του προηγούμενου Προέδρου Ριβλίν. Δηλαδή πάντοτε πήραμε τη θέση του Διεθνούς Δικαίου βασισμένοι στις αποφάσεις των Ηνωμένων Εθνών. Εάν η εικόνα που δημιούργησε η τεράστια συναισθηματική φόρτιση, μετά από την τρομερή αυτή επίθεση της Χαμάς, έδωσε την εντύπωση για αυτό που πολύ χαρακτηριστικά είπατε «μονόπαντου»… ίσως. Αλλά νομίζω ότι η ελληνική πολιτική στη βάση της είναι μια ισορροπημένη πολιτική.
Ως προς τους Αμερικανούς δε, αυτό στο οποίο εμείς πραγματικά είμαστε έτοιμοι να διευκολύνουμε πέραν των όρων της MDCA που είναι κάτι το τελείως διαφορετικό της αμυντικής μας συμφωνίας, είναι οι εκκενώσεις αμάχων αν χρειαστεί, για τις οποίες δεν σας κρύβω κύριε Χατζηνικολάου ότι έχουμε ίδιο συμφέρον, έχουμε πάρα πολλούς υπηκόους, πάρα πολλούς κατόχους διαβατηρίων στην ευρύτερη περιοχή, να υπάρχει ένας αξιόπιστος μηχανισμός εκκένωσης υπό συνθήκες οι οποίες εάν μακριά το κακό συμβεί, θα είναι δραματικές, Είναι απολύτως προς το συμφέρον της πατρίδας μας.
ΝΙΚΟΣ ΧΑΤΖΗΝΙΚΟΛΑΟΥ: Τώρα, η ανησυχία για το ενδεχόμενο εμπλοκής της Ελλάδας στην πολεμική αναμέτρηση στη Μέση Ανατολή έχει βάση; Το ρωτώ γιατί πολλά γράφτηκαν και ελέχθησαν, με αφορμή το γεγονός ότι ελληνικό πλοίο βρέθηκε στην περιοχή, αλλά και για τον τρόπο με τον οποίον θα χρησιμοποιηθούν βάσεις όπως αυτή της Σούδας. Υπάρχει η ανησυχία ότι δε θα χρησιμοποιηθεί μόνο για τον απεγκλωβισμό ομήρων ή για να επιστρέψουν άνθρωποι που ζουν εκεί και αισθάνονται εγκλωβισμένοι μέσα σε αυτή την κατάσταση, αλλά και για μελλοντικές πολεμικές επιχειρήσεις.
ΝΙΚΟΣ ΔΕΝΔΙΑΣ: Να ξεκαθαρίσουμε, αν μου επιτρέψετε και με την ευκαιρία της ερώτησης τα πράγματα. Άμεση συμμετοχή της Ελλάδας σε πολεμικές επιχειρήσεις ούτε υπάρχει ούτε μπορεί να υπάρξει. Δεν υπάρχει καν τέτοιο θέμα. Ουδείς στο ελληνικό πολιτικό σύστημα το υποστηρίζει, ουδείς νομίζω και στην ελληνική κοινωνία. Μάλιστα, ως μέτρα πρόληψης για την ασφάλεια του ελληνικού στρατιωτικού υπό την ευρεία έννοια προσωπικού, δέχθηκα την εισήγηση χθες του Αρχηγού ΓΕΕΘΑ και η ελληνική φρεγάτα η οποία πλέει έξω από το Λίβανο, στο πλαίσιο της επιχείρησης των Ηνωμένων Εθνών, θα αποσυρθεί πέραν των 75 μιλίων, για λόγους δικής της ασφάλειας. Δηλαδή εκτός βεληνεκούς συγκεκριμένων πυραύλων και συστημάτων.
Η Ελλάδα δεν έχει πρόθεση να καταστεί μέρος πολεμικής σύρραξης.
Βλέπει όμως με πολύ μεγάλη προσοχή πάλι – και αυτό δεν μπορώ να σας το κρύψω – τα τεκταινόμενα, γιατί είναι στην περιοχή μας. Υπάρχει ανάφλεξη πια όχι μόνο προς βορρά, αλλά και προς νότο στην περιοχή μας. Επίσης, εκτός αυτού, εμείς διατηρούμε πολύ στενές σχέσεις και με μια σειρά από αραβικά κράτη. Πιθανότατα θα είμαι στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα την Κυριακή το πρωί, θα είμαι στη Σαουδική Αραβία την επόμενη εβδομάδα, στην Αίγυπτο προσεχώς, με τους Ισραηλινούς έχω διαρκή επαφή, με τους Ιορδανούς έχουμε επαφή. Η Ελλάδα δεν είναι χώρα η οποία συνομιλεί μόνον με το Ισραήλ, αλλά δεν μπορεί η Ελλάδα να μην καταδικάσει την τρομοκρατική Χαμάς. Δεν μπορεί να μην την καταδικάσει.
ΝΙΚΟΣ ΧΑΤΖΗΝΙΚΟΛΑΟΥ: Επανέρχομαι κύριε Υπουργέ στα ελληνοτουρκικά. Θέλω να σας ρωτήσω πώς είναι το τελευταίο διάστημα τα πράγματα στο Αιγαίο σε σχέση με παραβιάσεις, προκλήσεις που είχαμε βιώσει με πολύ έντονο τρόπο την προηγούμενη περίοδο.
ΝΙΚΟΣ ΔΕΝΔΙΑΣ: Μια άλλη πραγματικότητα, κύριε Χατζηνικολάου, πρέπει να είμαι ειλικρινής. Οι παραβιάσεις, όταν και εάν υπάρχουν είναι ελάχιστες, κυριολεκτικά ελάχιστες. Καμία, όχι σχέση απλώς, είναι αστείο και να συγκρίνουμε. Και επίσης υπάρχει μια πλήρης ύφεση σε όλα αυτά τα φαινόμενα τα οποία συνιστούσαν την καθημερινότητά μας. Και ίσως η λέξη καθημερινότητα δεν είναι επαρκής γιατί συμπεριλαμβάνεται και το βράδυ, όλη την προηγούμενη τριετία. Είναι μια άλλη πραγματικότητα.
ΝΙΚΟΣ ΧΑΤΖΗΝΙΚΟΛΑΟΥ: Και σε σχέση με τη μόνιμη επωδό των τουρκικών απαιτήσεων που είναι η αποστρατικοποίηση των νησιών του Αιγαίου, θέλω να τοποθετηθείτε. Συνεχίζουν να βάζουν τέτοια θέματα στο τραπέζι; Και έχουν χαμηλώσει τόνους ή στην πραγματικότητα παραμένουν όλα εκεί και απλώς διατυπώνονται πιο προσεκτικά;
ΝΙΚΟΣ ΔΕΝΔΙΑΣ: Όπως σας είπα το πρώτο ειλικρινά, πρέπει να σας πω και το δεύτερο ειλικρινά. Υπάρχει τεράστια ύφεση στη διατύπωση επιθετικών και παρανόμων τουρκικών ισχυρισμών. Δεν υπάρχει όμως ανάκλησή τους, υπάρχει απλώς σιωπή. Δηλαδή υπάρχουν πράγματα τα οποία έχουν λεχθεί στο παρελθόν, το casus belli, το τουρκολιβυκό, τα οποία δεν έχουν ανακληθεί. Με μεγάλη προσοχή και πρέπει κι αυτό να το αναγνωρίσω, η Τουρκία τις περισσότερες φορές δεν τα επαναδιατυπώνει. Όμως δεν τα ανακαλεί και δεν παύει να υπονοεί ότι αυτά συνεχίζουν να υπάρχουν. Άρα λοιπόν μιλάμε για ύφεση και όχι για φάση επίλυσης.
ΝΙΚΟΣ ΧΑΤΖΗΝΙΚΟΛΑΟΥ: Τώρα, θέλω κλείνοντας, κύριε Υπουργέ, να μας κάνετε μια ενημέρωση, έτσι θα το πω, στους πολίτες, στο βαθμό που αυτή είναι εφικτή και όσο επιτρέπεται για το πώς προχωρούν οι εξοπλισμοί των Ενόπλων Δυνάμεων. Σε τι φάση είμαστε σε σχέση με την ισχυροποίησή τους, την ενίσχυσή τους.
ΝΙΚΟΣ ΔΕΝΔΙΑΣ: Κύριε Χατζηνικολάου, παρελήφθη όμως και ποτέ δεν μιλώ κομματικά σε αυτά τα θέματα, όπως και στο προηγούμενο Υπουργείο, μια κατάσταση από την δική μας Κυβέρνηση, την Κυβέρνηση Μητσοτάκη, πάρα πολύ κακή στην υλική υποδομή των Ενόπλων Δυνάμεων. Αποτέλεσμα σε πολύ μεγάλο βαθμό, της υπερδεκαετούς οικονομικής κρίσης. Έπρεπε λοιπόν να ανακάμψει η μαχητική ικανότητα των Ενόπλων Δυνάμεων. Στο πλαίσιο αυτό έγιναν πολύ συγκεκριμένα βήματα. Τα δυο κορυφαία που ξέρει ο Έλληνας πολίτης είναι οι 3 Belharra, παρέλαβα τη μία εδώ και λίγες μέρες. Οι δύο μοίρες των Rafale, 18 από αυτά βρίσκονται ήδη στην Ελλάδα και η συντήρηση των Mirage-5000, η αναβάθμιση των F-16. Άρα, στα μεγάλα έργα έχουμε πάει αρκετά καλά.
Τι λείπει όμως και πρέπει να το κυνηγήσουμε; Τα μικρότερης ίσως παρουσίας έργα, αλλά πολύ σημαντικά για τις Ένοπλες Δυνάμεις, όπως συντηρήσεις, εκσυγχρονισμοί πλοίων, συντηρήσεις οχημάτων των Ενόπλων Δυνάμεων, μεταγωγικά της Πολεμικής Αεροπορίας, ελικόπτερα. Έχουμε πάρα πολύ δρόμο να κάνουμε και δεν σας κρύβω ότι υπάρχει ένα τεράστιο εμπόδιο κύριε Χατζηνικολάου: Το δημοσιονομικό πλαίσιο που μας έχει επιβληθεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Δηλαδή, έστω και αν ο Έλληνας πολίτης με το υστέρημά του θέλει να βοηθήσει τις Ένοπλες Δυνάμεις του, υπάρχει ένα στενό «κουστούμι» που μας έχει «φορέσει» η Ευρωπαϊκή Ένωση, στο οποίο το εξοπλιστικό πρόγραμμα των Ενόπλων Δυνάμεων ασφυκτιά. Εκεί ο Πρωθυπουργός, ο Υπουργός Οικονομικών, εγώ, κάνουμε μία πολύ μεγάλη προσπάθεια για να πειστεί η Ευρωπαϊκή Ένωση ότι τα εξοπλιστικά δεν μπορεί να είναι μέσα.
Δεν μπορεί η Ελλάδα να κρίνεται με τα ίδια μέτρα με το Λουξεμβούργο ή με το Βέλγιο ή με την Ολλανδία, χώρες που δεν έχουν κανέναν αντίπαλο. Δεν μπορεί να είναι έτσι. Χώρες που έχουν πηγές κινδύνου που πηγάζουν πέρα από τον ορίζοντα, ενώ εμείς έχουμε πηγές κινδύνου δίπλα μας. Εάν το πετύχουμε, θα κινηθούμε με γρηγορότερους ρυθμούς. Εάν δεν το πετύχουμε, τότε θα πρέπει να προσπαθήσουμε να δούμε πως μπορούμε στο στενό «κουστούμι» να χωρέσουμε τα πιο απαραίτητα και να κάνουμε πολύ – πολύ σκληρή προτεραιοποίηση. Πολύ σκληρή προτεραιοποίηση.
ΝΙΚΟΣ ΧΑΤΖΗΝΙΚΟΛΑΟΥ: Η ελληνική αμυντική βιομηχανία θα μπορούσε να αναβιώσει με κάποιον τρόπο;
ΝΙΚΟΣ ΔΕΝΔΙΑΣ: Μάλιστα κύριε Χατζηνικολάου. Τις επόμενες μέρες, ίσως εβδομάδες, θα υπάρχει μία ανακοίνωση ενός νομοθετήματος το οποίο έρχεται, το οποίο έχει τεράστια φιλοδοξία να δημιουργήσει ένα οικοσύστημα καινοτομίας και ενίσχυση της αμυντικής ελληνικής βιομηχανίας. Ακολουθώντας παραδείγματα που υπάρχουν, το Ισραήλ είναι το πιο γνωστό από αυτά, όχι το μόνο όμως, μπορεί κανείς να δει τα Εμιράτα, για να πάμε και στον αραβικό κόσμο, μπορεί να δει τη Βρετανία, μπορεί να δει τη Γαλλία. Με όλες αυτές τις χώρες είμαστε σε συνεργασία γι΄ αυτό. Όλο αυτό θα εξασφαλίσει ελπίζω ένα οικοσύστημα, το οποίο θα επιτρέψει στην ελληνική αμυντική βιομηχανία και στις ελληνικές επιχειρήσεις, αλλά και στους Έλληνες ερευνητές – και συμπεριλαμβάνω τους σπουδαστές των ανωτάτων σχολών των Ενόπλων Δυνάμεων που έχουν ενδιαφέρον γι΄ αυτό – να δημιουργήσουν μία τελείως νέα πραγματικότητα. Θα πάρει κάποιο χρόνο, τα χρήματα δεν είναι το ζητούμενο, χρήματα που θα με συγχωρήσετε να επαναλάβω τη γνωστή και βεβαρημένη φράση «λεφτά υπάρχουν», πρέπει να υπάρξει το σύστημα και η διάθεση και αυτό είναι εύκολο, διότι μπορούμε να μιμηθούμε ξένα πρότυπα.
Δεν μπορεί η χώρα να είναι κύριε Χατζηνικολάου, αν μου επιτρέπετε, μόνον αγοραστής και καταναλωτής οπλικών συστημάτων από το εξωτερικό. Πρέπει να υπάρχει ελληνική υπεραξία και ελληνική παραγωγή. Δεν μπορεί, να σας το πω με πιο απλό τρόπο, η Τουρκία να παράγει drones και η Ελλάδα να τα κοιτάει, δε γίνεται αυτό.
ΝΙΚΟΣ ΧΑΤΖΗΝΙΚΟΛΑΟΥ: Ευχαριστώ θερμά τον Υπουργό Εθνικής Άμυνας.
ΝΙΚΟΣ ΔΕΝΔΙΑΣ: Καλημέρα κύριε Χατζηνικολάου, ευχαριστώ πολύ.