Η νέα Γενική Γραμματεία Ασφάλειας και ο σταθερός ρόλος του Υπουργείου Άμυνας
Του Ειδικού Συνεργάτη
Η δημιουργία μιας νέας κυβερνητικής δομής αναδιαμορφώνει το τοπίο, χωρίς να παραγκωνίζει τον πολιτικό υπεύθυνο της εθνικής άμυνας
Μια κυβερνητική απόφαση που συνοδεύτηκε από πλήθος σχολίων και αντιδράσεων δημοσιοποιήθηκε πρόσφατα με τη μορφή ΦΕΚ: η ίδρυση της Γενικής Γραμματείας Εθνικής Ασφάλειας, με έδρα την Προεδρία της Κυβέρνησης. Η νέα δομή ενισχύει τον ρόλο του Πρωθυπουργικού περιβάλλοντος στον τομέα της στρατηγικής ασφάλειας, χωρίς όμως να καταργεί ή να ακυρώνει τον θεσμικό ρόλο του Υπουργού Άμυνας.
Μεταρρύθμιση με συντονιστικό χαρακτήρα
Το πλαίσιο είναι σαφές: η Γενική Γραμματεία έχει αποστολή να υποστηρίζει τον Πρωθυπουργό και το ΚΥΣΕΑ στα ζητήματα εθνικής ασφάλειας, καθώς και να παρακολουθεί τα εξοπλιστικά προγράμματα. Οι εξουσίες της, όμως, παραμένουν συντονιστικές. Δεν αντικαθιστά την εκτελεστική, θεσμική και πολιτική ευθύνη του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας.
Παρά τα δημοσιεύματα που κάνουν λόγο για «παράκαμψη» ή «παράλληλο ΥΠΕΘΑ», η πραγματικότητα είναι πιο σύνθετη και λιγότερο θεαματική. Ο Υπουργός Εθνικής Άμυνας, Νίκος Δένδιας, συνεχίζει να είναι ο μοναδικός πολιτικός υπεύθυνος για τις Ένοπλες Δυνάμεις, όπως προβλέπει το Σύνταγμα και το νομικό πλαίσιο λειτουργίας του Υπουργείου.
Το ζητούμενο: Ταχύτητα, όχι θεσμικός εκτοπισμός
Σε μια περίοδο που οι εξοπλιστικές ανάγκες της χώρας ενισχύονται, ιδιαίτερα στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος Rearm Europe, η κυβέρνηση επιδιώκει μεγαλύτερο επιτελικό έλεγχο, χωρίς να αποδυναμώνει το ρόλο των θεσμών. Ο ρόλος του Θάνου Ντόκου είναι ενισχυμένος, αλλά όχι κυβερνητικός: συντονίζει, εισηγείται, δεν νομοθετεί ούτε διοικεί.
Αντιθέτως, το Υπουργείο Άμυνας έχει την ευθύνη για:
την κατάρτιση του αμυντικού σχεδίου
την πολιτική εποπτεία των Επιτελείων
τις εισηγήσεις προς τη Βουλή και τα κυβερνητικά όργανα
τις διεθνείς σχέσεις στο επίπεδο υπουργικών συνομιλιών
Σε αυτά τα πεδία, ο ΥΕΘΑ παραμένει ο βασικός συνομιλητής, τόσο εσωτερικά όσο και εξωτερικά.
Σταθερότητα και θεσμική συνέχεια
Ο Νίκος Δένδιας, με τη δημόσια παρουσία του και τη διαμόρφωση της “Ατζέντας Άμυνας 2030”, έχει ήδη θέσει το πλαίσιο για μια νέα εποχή στην ελληνική αμυντική πολιτική. Οι προτάσεις του για αποτρεπτική ισχύ, νέες δομές και συνεργασίες συνεχίζουν να αποτελούν τον πυρήνα του κυβερνητικού σχεδίου.
Η νέα γραμματεία, αντί να λειτουργεί ανταγωνιστικά, έρχεται να συνδράμει τον Πρωθυπουργό σε έναν οριζόντιο ρόλο, χωρίς να ακουμπά την καθημερινή επιχειρησιακή και πολιτική ευθύνη του Υπουργείου Άμυνας.
Η ουσία του ζητήματος
Το πολιτικό ερώτημα που αναδύεται αφορά τη διαφάνεια και τη θεσμική ισορροπία: πώς θα ασκείται κοινοβουλευτικός έλεγχος σε εισηγήσεις που διαμορφώνονται εντός του Μαξίμου; Ποιο είναι το πλαίσιο λογοδοσίας για δομές που δεν έχουν εκτελεστική ή νομοθετική εξουσία, αλλά ασκούν επιρροή στον στρατηγικό σχεδιασμό;
Πρόκειται για ζητήματα που αγγίζουν το ίδιο το μοντέλο διακυβέρνησης, όχι όμως τον Υπουργό Άμυνας, ο οποίος παραμένει θεματοφύλακας της εθνικής άμυνας, όπως απαιτούν η θεσμική συνέχεια, η εμπειρία και το πλαίσιο δημοκρατικής ευθύνης.
Συμπέρασμα
Η μεταρρύθμιση είναι σημαντική, αλλά δεν σηματοδοτεί θεσμικό εκτοπισμό. Αντίθετα, επιβεβαιώνει την ανάγκη για συνεργασία, συντονισμό και διαφάνεια στα εξοπλιστικά. Και σε αυτή τη νέα ισορροπία, ο Νίκος Δένδιας παραμένει σταθερά στο τιμόνι της αμυντικής πολιτικής.