Του Ηλία Προύφα
Η σιωπηλή αλλά ιστορική μετάβαση σε νέο επιχειρησιακό μοντέλο για την Ανατολική Πτέρυγα – Τι αλλάζει στην άμυνα των νησιών και των θαλάσσιων ζωνών
Σε πλήρη εξέλιξη βρίσκεται η διαδικασία μετάβασης από την ιστορική ΑΣΔΕΝ στην Ανώτατη Στρατιωτική Διοίκηση Αιγαίου και Ανατολικής Μεσογείου (ΑΣΔΑΜ), μια αλλαγή που σηματοδοτεί το τέλος μιας πολυετούς επιχειρησιακής περιόδου και την είσοδο των Ενόπλων Δυνάμεων σε νέα, δικτυοκεντρική εποχή.
Η ΑΣΔΕΝ, με ιστορική πορεία από τη δεκαετία του 1970, υπήρξε το επίκεντρο της άμυνας των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου. Η ανάγκη όμως για επιχειρησιακή ευελιξία, ενιαία διοίκηση και επέκταση των αρμοδιοτήτων προς την Ανατολική Μεσόγειο, οδήγησε στη δημιουργία ενός νέου σχηματισμού στρατηγικού βάθους: της ΑΣΔΑΜ.
Τι είναι η ΑΣΔΑΜ – Ποια είναι η αποστολή της
Η Ανώτατη Στρατιωτική Διοίκηση Αιγαίου και Ανατολικής Μεσογείου αναλαμβάνει πλέον:
Τη συνολική επιχειρησιακή εποπτεία των νήσων Ανατολικού και Νοτίου Αιγαίου
Την ευθύνη για τις θαλάσσιες και υποθαλάσσιες υποδομές (μεταξύ αυτών και κρίσιμα δίκτυα)
Τον συντονισμό των δυνάμεων σε αποστολές επιτήρησης, απόκρουσης και ανακατάληψης περιοχών
Τη διαλειτουργικότητα με Πολεμικό Ναυτικό και Πολεμική Αεροπορία σε ένα ενιαίο διακλαδικό πλαίσιο
Η νέα δομή είναι πλήρως εναρμονισμένη με το συνολικό σχέδιο «Μετάβαση στη Νέα Εποχή» που επεξεργάζεται το ΥΠΕΘΑ, και εντάσσεται στο πλαίσιο δημιουργίας τεσσάρων γεωστρατηγικών Ανωτάτων Διοικήσεων.
Γιατί αλλάζει η ΑΣΔΕΝ – Η επιχειρησιακή και πολιτική ανάγκη
Η κατάργηση της ΑΣΔΕΝ και η ίδρυση της ΑΣΔΑΜ δεν είναι απλώς αλλαγή ονόματος. Αντανακλά μια νέα γεωπολιτική πραγματικότητα:
Η τουρκική δραστηριότητα στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο έχει επεκταθεί πέραν του παραδοσιακού ναυτικού χώρου – στο πεδίο των UAV, των SİDA και της ναυτικής διπλωματίας.
Η αμυντική στρατηγική της Ελλάδας, με επίκεντρο την αποτροπή και την πρόωρη ανίχνευση, απαιτεί δομές με επιχειρησιακή αυτονομία, αμεσότητα στη λήψη αποφάσεων και δυνατότητα στρατηγικής προβολής ισχύος.
Η ΑΣΔΑΜ σχεδιάστηκε ως η απάντηση: μια ανώτατη διοίκηση με διευρυμένο αποτύπωμα, διακλαδική φύση και τεχνολογικό υπόβαθρο.
Τι αλλάζει πρακτικά – Το νέο επιχειρησιακό αποτύπωμα
Με την πλήρη ενεργοποίηση της ΑΣΔΑΜ:
Ενισχύεται η επιχειρησιακή διοίκηση των Εθνοφυλακών και των ΤΔ
Δημιουργούνται νέα κέντρα ελέγχου UAV, θαλάσσιων drone και δικτυοκεντρικών μονάδων
Αναδιαρθρώνεται η αλυσίδα υποστήριξης logistics και συντήρησης
Ανοίγει ο δρόμος για σύγχρονα σενάρια joint command με συμμαχικά κράτη
Ταυτόχρονα, η μετάβαση αυτή συνδέεται με την ευρύτερη προσπάθεια κατάργησης ενδιάμεσων επιπέδων διοίκησης (όπως η 1η Στρατιά), προς όφελος της αυτονομίας και της λειτουργικότητας των σχηματισμών.
Η πολιτική σημασία της μετάβασης
Η δημιουργία της ΑΣΔΑΜ λειτουργεί και σε συμβολικό επίπεδο: αποτυπώνει τη βούληση της ελληνικής πολιτείας να αντιμετωπίσει το Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο όχι ως «περιθώριο» άμυνας, αλλά ως πυρήνα εθνικής κυριαρχίας.
Ονοματολογικά, η μετατόπιση από τον «εσωτερικό χώρο και τα νησιά» (ΑΣΔΕΝ) προς την προβολή στον γεωστρατηγικό χώρο της Μεσογείου (ΑΣΔΑΜ), υπογραμμίζει τη μετάβαση από την αμυντική στάση στη στρατηγική ανάσχεση και αποτροπή.
Επόμενα βήματα
Η μετάβαση τελεί υπό την επιχειρησιακή εποπτεία του ΓΕΕΘΑ και υλοποιείται με σταδιακή απορρόφηση δομών, προσωπικού και αρμοδιοτήτων. Τα επόμενα βήματα περιλαμβάνουν:
Την τυπική κατάργηση της ΑΣΔΕΝ με σχετική Πράξη Πολιτείας
Τη θεσμική ενεργοποίηση της ΑΣΔΑΜ και την απονομή διακριτικών εμβλημάτων
Τη μεταφορά ελέγχου και ευθύνης σε νέα επιχειρησιακά κέντρα εντός 2025