Του Ηλία Προύφα
Στο παρασκήνιο μιας ιστορικής καμπής για την ελληνική άμυνα, ένα αθόρυβο –πλην θεμελιακό– σχέδιο εξελίσσεται. Το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας προχωρά στη μεγαλύτερη θεσμική και επιχειρησιακή αναδιάρθρωση των τελευταίων δεκαετιών. Πυρήνας αυτής της «σιωπηλής επανάστασης» είναι το πρόγραμμα «Μετάβαση στη Νέα Εποχή», που φέρνει δραστικές αλλαγές στη δομή δυνάμεων, τη φιλοσοφία της αποτροπής και την οργάνωση του προσωπικού.
## Η πρώτη κατάργηση της Στρατιάς στην ιστορία – Μια κίνηση-τομή
Η πλέον συμβολική (και επιχειρησιακά ουσιαστική) τομή είναι η κατάργηση της 1ης Στρατιάς, που λειτουργούσε ως βασικός επιχειρησιακός βραχίονας του Στρατού Ξηράς. Για πρώτη φορά στην ελληνική ιστορία, ολόκληρος ο επιχειρησιακός σχεδιασμός περνά σε τέσσερις νέες Ανωτάτες Στρατιωτικές Διοικήσεις, οι οποίες θα καλύπτουν γεωστρατηγικούς άξονες:
* Θράκης
* Ηπείρου & Μακεδονίας
* Αιγαίου & Ανατολικής Μεσογείου
* ΑΣΔΥΣ (Ανώτατη Στρατιωτική Διοίκηση Υποστήριξης Στρατού)
Το μοντέλο ενισχύει την επιχειρησιακή αυτονομία, καταργεί ενδιάμεσα επίπεδα, περιορίζει τον γραφειοκρατικό χρόνο απόφασης και αναβαθμίζει την ταχύτητα αντίδρασης σε καταστάσεις κρίσης.
## Νέες Μονάδες – Νέα Φιλοσοφία: Από τον Κυβερνοπόλεμο στο Διάστημα
Πέραν της δομικής αναδιοργάνωσης, το σχέδιο προβλέπει τη δημιουργία τεσσάρων νέων, προηγμένων Μονάδων:
* Μονάδα Κυβερνοπολέμου (1864), που θα λειτουργεί ως ψηφιακή «ασπίδα» της εθνικής ασφάλειας.
* Μονάδα Ηλεκτρονικών Πληροφοριών (1821) για τον ηλεκτρονικό πόλεμο και την καταγραφή σήματος.
* Μονάδα Διαστημικών Εφαρμογών (1912) – μια καινοτομία που θα ενσωματώνει τεχνολογίες γεωσκόπησης, δορυφορικής επικοινωνίας και συστημάτων πρόγνωσης.
* Μονάδα Συλλογής Πληροφοριών από Ανθρώπινες Πηγές (1947), με στόχο την αναβάθμιση των επιχειρήσεων HUMINT.
Η ονοματολογία των μονάδων είναι συμβολική – παραπέμπει σε κρίσιμες χρονολογίες της εθνικής ιστορίας και λειτουργεί ως μήνυμα: η παράδοση ενσωματώνεται στο μέλλον.
## Συγχωνεύσεις στρατοπέδων και στρατιωτικών δομών – Το τέλος της «χάρτινης διοίκησης»
Το σχέδιο προβλέπει κατάργηση ή συγχώνευση 181 στρατοπέδων συνολικά (136 αρχικά και άλλα 45 σε δεύτερη φάση), ενώ τα 15 στρατιωτικά δικαστήρια συγχωνεύονται σε 6.
Η εξοικονόμηση είναι εντυπωσιακή:
* 85 εκατ. € από εξορθολογισμό προσωπικού
* 16,5 εκατ. € από συγχωνεύσεις υποδομών
* 25,5 εκατ. € από αναδιάταξη στρατευσίμων
* 12 εκατ. € από μείωση ανθρωποωρών
Πέρα από το οικονομικό όφελος, ο στόχος είναι ένας: να δοθεί τέλος στην αναχρονιστική, πολυπλόκαμη δομή του παρελθόντος που κατανάλωνε πόρους χωρίς επιχειρησιακή απόδοση.
## Θωράκιση του εδάφους: 380 έργα αμυντικής οχύρωσης σε 3 χρόνια
Το σχέδιο φέρνει επανάσταση και στην άμυνα επί του εδάφους. 380 έργα αμυντικής οχύρωσης προγραμματίζονται σε Έβρο, Θράκη και νησιά:
* 65 έργα στην ηπειρωτική Ελλάδα
* 315 έργα στα νησιά του Αιγαίου
* Προϋπολογισμός: 65 εκατ. €
* Ολοκλήρωση: εντός 3ετίας
Η ανάγκη για υπογειοποίηση και προστασία κρίσιμων υποδομών είναι κρίσιμη. Το μέτωπο του Έβρου και τα νησιά μετατρέπονται σε αμυντικά οχυρά νέας γενιάς.
## Το μεγάλο κοινωνικό στοίχημα: Στεγαστικό πρόγραμμα για στρατιωτικούς
Σε μια στροφή ανθρωποκεντρική, ο σχεδιασμός περιλαμβάνει τετραφασικό στεγαστικό πρόγραμμα:
* 799 κατοικίες έως το 2024 (Α’-Β’ φάση)
* 1.059 κατοικίες έως το 2026
* 1.000 επιπλέον κατοικίες ως το 2027 (Γ’-Δ’ φάση)
Η στροφή στην παραμεθόριο (Θράκη, Αιγαίο) είναι σαφής. Στόχος: οι στρατιωτικοί να υπηρετούν με αξιοπρέπεια και οι οικογένειές τους να έχουν στήριξη.
## Επένδυση στην εγχώρια καινοτομία και επιστημονικό δυναμικό
Το σχέδιο ενισχύεται από τον νέο Νόμο 5110/2024 για έρευνα και τεχνολογική ανάπτυξη, και την ίδρυση του ΕΛΚΑΚ (Ελληνικό Κέντρο Αμυντικής Καινοτομίας). Προβλέπονται:
* 21 νέα έργα στον 1ο χρόνο
* Χρηματοδότηση 194 εκατ. €, κυρίως από εξοικονομήσεις
* Διεύρυνση αμυντικής αυτονομίας και αναζωογόνηση της ΕΑΒ και εγχώριων βιομηχανιών
## Νέο μισθολόγιο – Αύξηση αποζημιώσεων – Αναθεώρηση τροφοδοσίας
* Αποζημίωση οπλιτών από 8,80€ σε 50€ (ενδοχώρα) και 100€ (παραμεθόριος)
* Μισθολογικές αυξήσεις 44 εκατ. €
* Αύξηση κόστους συσσιτίου κατά 45%, με έμφαση στην ποιότητα και ασφάλεια
## Τι σημαίνει στην πράξη αυτή η αλλαγή;
Το σχέδιο «Μετάβαση στη Νέα Εποχή» δεν είναι απλώς οργανωτικό. Είναι δογματικό, πολιτικό, τεχνολογικό και κοινωνικό. Σηματοδοτεί τη μετάβαση:
* Από τη βιομηχανική εποχή του στρατεύματος, στην ψηφιακή εποχή της ευφυούς άμυνας
* Από τις δομές του Ψυχρού Πολέμου, στα υβριδικά περιβάλλοντα απειλής
* Από τη μικροδιοίκηση και το πελατειακό μοντέλο, σε διαφάνεια, λογοδοσία και προγραμματισμό 20ετίας
Και, ίσως κυρίως, σηματοδοτεί την επιστροφή του στρατού στην κοινωνία: με κατοικίες, αμοιβές, αξιοκρατία.